مقاله سیاست و روش حکومت امام علی

معرفی مقاله تحقیقاتی سیاست از دیدگاه علی (ع) و روش حکومتی آن حضرت

بخشهایی از متن مقاله

در این مقاله مکررّا اشاره شد که اساس سیاست حضرت علی علیه السّلام بر علم و ارشاد استوار بود و همان طور که خود شغل خلافت را برای احیاء و اقامه احکام شرع پذیرفت وظیفه ماموران دولت را هم اول نشر تقوی و تأمین آسایش عموم و بعد جمع مال و شرکت در جنگ و سایر مسئولیت ها میدانست.

علی (ع)، علاوه بر آنکه طبق نصوص متواتره از سوی پیامبر به جانشینی برگزیده شده بود رأی قاطبه صحابه را نیز همراه داشت. علامه فقیه شیخ محمد اقبال لاهوری در این باره گوید: علی (ع) نمونه کامل مقام ولایت و خلیفه اللّهی و جامع دو نیروی علمی و عملی بود و نفس عاقله او بر ملک ظاهر و باطن هر دو پادشاهی می کرد.

به عبارت درست تر، امام علی (ع) مقام خلافت را به امر خدا و رسول پذیرفت و گرنه شاهباز همتش از آن بلندپروازتر بود که خود را در عرض سایر صحابه قرار دهد یا نعوذ بالله مانند ایشان شرف قربت و قرابت و صحبت با خالق را با شائبه جاه طلبی آلوده سازد. در خطبه شقشقیه می فرماید: فیاللّه و للشوری: منی اعترض الرّیب فیّ مع الأول منهم حتّی صرت أقرن الی هذه الضّائر؛ پناه می برم به خدا از این شوری (که به وصیت عمر تشکیل شده بود و امام (ع) با طلحه و زبیر و سعد و عبد الرحمن و عثمان در آن شرکت فرمود) چه کس گمان می کرد که من همطراز نخستین ایشان (ابو بکر) باشم که حالا با این گونه اشخاص هم ردیف شوم.

حکومت عدل و مساوات

سیاست اسلامی در عهد خلافت حضرت علی (ع) این بود که تعصبات قبیله ای و نژادی ذوب شود و بدون توجه به میهن و رنگ و زبان مسلمانان، یک ملت و امت هم کیش و متحد الهدف و هم زبان بوجود آید. (چنانکه با وضع قواعد نحو، زبان عربی را از فساد حفظ فرمود و آنرا برای این که زبان مشترک مسلمانان شود آماده نمود) این وحدت و برابری حتی غیر مسلمانان را که به قوانین و رژیم حکومت اسلامی گردن نهاده بودند شامل می شد و فی المثل در دادگاه قضا بین یک مسلمان و یک ذمی برابری کامل وجود داشت.

در عهد سه خلیفه پیش به قومیت عربی توجه خاص مبذول می شد و بین عرب و موالی فرق می گذاشتند. مثلاً عمر توصیه می کرد عرب ها در بلاد مفتوحه خصوصیات نژادی خود را حفظ کنند و با غیر عرب نیا میزند. وی دستور داد در شبه جزیره عربستان غیر از عرب های مسلمان کسی باقی نماند تا افکار تازه در بین عرب ها پیدا نشود، به خواندن و نوشتن و کسب علم (حتی علوم اسلامی) و حفظ و جمع حدیث و تفسیر قرآن مایل نبود و برای حفظ وحدت و اصالت قومیت عرب حتی نمی خواست دامنه فتوحات گسترده شود. به موجب روایات اهل سنت، عمر در تقسیم عطاء بین مجاهدین بدر با سایر مجاهدین فرق می گذاشت و سهم قریشی را بیش از غیر قریشی می داد.

فهرست مطالب مقاله

مقدمه

سیاست در عرف استعمار

وظایف مقام خلافت

حکومت عدل و مساوات

روش رهبری

اداره جهان اسلام

تقسیمات کشور

امور مالی

زکات و صدقات طبق موازین شرعی

امور دفتری

دستگاه عدالت

ارتش

خطبه های سیاسی

تغییر مرکز خلافت و هجرت به کوفه

فرمان امام علی (ع) به مالک اشتر