پایان نامه تاثیر برنامه اصلاحی بر عزت نفس و ترس از ارزیابی منفی افراد با اضطراب اجتماعی

چکیده

اختلال اضطراب اجتماعی، رایج ترین اختلال اضطرابی و سومین اختلال شایع روان پزشکی به حساب می آید. امروزه پژوهش های بالینی در حوزه بررسی سازوکارهای زیربنایی اضطراب اجتماعی به منظور دستیابی به درمان های موثر به خصوص درمان های شناختی افزایش چشم گیری پیدا کرده است. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی تداعی های خودکار منفی نسبت به خود داشته و به دنبال آن انتظار مورد ارزیابی منفی قرار گرفتن از جانب دیگران را دارند. در واقع عزت نفس ضمنی آنها پایین و ترس از ارزیابی منفی ضمنی شان بالاست. هدف پایان نامه حاضر بررسی اثربخشی روش شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای بر افزایش عزت نفس ضمنی و کاهش ترس از ارزیابی منفی ضمنی و ارزیابی اثربخشی این روش بر کاهش سطح اضطراب اجتماعی، از بین رفتن اختلال و عزت نفس آشکار در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است. در این پژوهش دو گروه از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی که در هر گروه 20 نفر به طور تصادفی گمارده شده بودند، قرار گرفتند. در ابتدا هر دو گروه پرسشنامه های اضطراب اجتماعی کانور، اضطراب اجتماعی لیبوویتز، عزت نفس روزنبرگ و افسردگی بک را تکمیل کرده، سپس با استفاده از آمایه رایانه ای IAT نمره عزت نفس ضمنی و ترس از ارزیابی منفی ضمنی شان مورد سنجش واقع شد. در مرحله بعد مداخله شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای به مدت 3 روز نامتوالی بر روی گروه آزمایش اجرا شد. تمام این مراحل برای گروه کنترل نیز با اجرای مداخله شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای با محرک خنثی انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای منجر به افزایش عزت نفس ضمنی و کاهش ترس از ارزیابی منفی ضمنی افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی شد. همچنین سطح اضطراب اجتماعی این افراد کاهش پیدا کرد ولی تغییر قابل توجهی در کل اختلال اضطراب اجتماعی و عزت نفس آشکار آنها مشاهده نشد.

کلید واژه: اختلال اضطراب اجتماعی، عزت نفس ضمنی، ترس از ارزیابی منفی ضمنی، IAT، شرطی سازی ارزشی زیرآستانه ای

تعریف مفهومی اصطلاحات و متغیرها

اختلال اضطراب اجتماعی

در نسخه تجدید نظر شده چهارمین ویراست راهنمای تشخیص آماری اختلال های روانی DSM-IV-TR اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس از آن دسته از موقعیت های اجتماعی است که در آن مورد ارزیابی قرار گرفتن و یا تماس با غریبه ها نگرانی فرد را به دنبال دارد. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می ترسند که در موقعیت های اجتماعی مانند بودن در جمع، سخنرانی در حضور دیگران و دیدار با افراد جدید، دچار شرمساری و خجالت زدگی شوند آنها ممکن است ترس ویژه ای در زمینه فعالیت هایی مانند نوشتن، غذا خوردن و سخن گفتن در حضور دیگران داشته باشند، یا ممکن است گونه ای ترس مبهم و غیر اختصاصی در زمینه شرمسار شدن داشته باشند. در نسخه پیشنهادی DSM-V، سکوت انتخابی نیز در زیرگونه های اختلال اضطراب اجتماعی قرار داده شده است.

عزت نفس ضمنی

عزت نفس ضمنی مولفه ناآگاهانه و خودکار عزت نفس و نوعی ارزیابی خود در حوزه های خاص نگرش به خود بوده که بدون قصد اتفاق افتاده و اغلب خارج از آگاهی است. مفهوم عزت نفس ضمنی یک جزء از مفهوم کلی خودپنداره بوده و دربرگیرنده ارزیابی های ناآگاهانه و خودکار از خود است که خارج از پردازش های آگاهانه اتفاق می افتد و می تواند بر نگرش به موضوعات مرتبط با خود تاثیرگذار باشد.

از آنجا که به این متغیر به طور ضمنی پرداخته می شود لازم است تداعی های ضمنی مربوط به خود را از طریق آزمون تداعی ضمنی (IAT) مورد سنجش قرار داده شود. نمرات عزت نفس ضمنی فرد از کسر میانگین نمرات بلوک هفت از چهار در این آزمون، محاسبه می گردد. توضیحات بیشتری در خصوص نحوه سازوکار آزمون IAT در فصل سوم همین پایان نامه به طور دقیقتری ارائه شده است.

ترس از ارزیابی منفی ضمنی

واتسون و فرند در تعریف ترس از ارزیابی منفی به نگرانی درباره ارزیابی های دیگران، آشفتگی مفرط نسبت به ارزیابی های منفی، پرهیز از موقعیت های ارزیابی و انتظار تجربه ارزیابی های منفی از سوی دیگران تاکید نموده اند. حال اگر این آشفتگی نسبت به ارزیابی منفی دیگران به طور خودکار و ناآگاهانه انجام گیرد، و به طور ناخودآگاه نگرانی هایی درباره ارزیابی های منفی دیگران تداعی شود؛ ترس از ارزیابی منفی ضمنی نامیده می شود.

تداعی های ضمنی

تداعی های ضمنی با نگرش های روانشناختی از طریق فرآیندهای خودکار ایجاد می شوند. فرآیندهای خودکار، فرآیندهایی هستند که می توانند در شرایط سریع یا ناآگاهانه، مستقل از هدف و غیر قابل کنترل عمل کنند. فرایند خودکار آن است که ارتباطات تداعی بین بازنمایی هایی ذهنی محرک ها ایجاد شده و محرک های مرتبط (یعنی آن هایی را که در محیط دوباره روی می دهند) را حفظ می کند. این اتصالات که در طی روش های شرطی سازی روی داده است، کاملاً خودکار و بدون هدف، ناآگاهانه و کارآمد هستند.

عزت نفس

عزت نفس یک سازه ارزیابی کننده از خود پنداره، معرف گستره خود بوده که شامل جنبه های شناختی، رفتاری و عاطفی است و در واقع میزان ارزشی است که افراد برای خویشتن قائل اند.

شرطی سازی ارزشی

شرطی سازی ارزشی (EC) شکلی از شرطی سازی پاولفی بوده که در آن تغییری در پاسخ به CS ایجاد شده که نشئت گرفته از جفت سازی CS با US است. در واقع به انتقال ارزشی که از طریق تداعی اتفاق می افتد شرطی سازی ارزشی می گویند.

برنامه شرطی سازی ارزشی زیر آستانه ای

برنامه شرطی سازی ارزشی (EC) همراه شدن محرک شرطی و غیر شرطی و انتقال بار ارزشی این تداعی، به محرک شرطی است در صورتی که نحوه ارائه محرک ها به طور زیر آستانه ای باشد از آن به عنوان برنامه شرطی سازی ارزشی زیر آستانه ای یاد می شود. منظور از زیرآستانه ای بودن ارائه محرک در بازه زمانی بسیار بسیار کوتاه است که به ادراک آستانه ای آزمودنی نرسیده و فرد نتواند بین محرک شرطی و غیرشرطی ارتباطی برقرار کند.