پایان نامه مالکیت دوره ای در فقه و حقوق

با توجه به رواج معاملاتی که بر مبنای مالکیت موقت و زمان بندی شده صورت می گیرد در این تحقیق برآنیم تا بتوانیم بر پایه ادله متقن فقهی حقوقی بر مشروعیت آنها استدلال کنیم تا از این طریق بتوانیم راه را برای حل چالشهای فرا روی قراردادهای نو پیدا و نو ظهور هموار کنیم.

سؤالات تحقیق:

برای بررسی صحت و اعتبار قرارداد انتقال مالکیت دوره ای (بیع زمانی) در حقوق ایران و فقه باید در سه قسمت به بررسی و تحقیق بپردازیم:

1 - آیا چنین قراردادی را می توان در یکی از عقود معین که در فقه و قانون مدنی شناخته شده است جای داد و بدین ترتیب با توجه به ضوابط و شرایط خاص این عقد به بررسی صحت و اعتبار آن پرداخت؟

2 - در صورتی که عنوان هیچ یک از عقود معین، بر این قرارداد صادق نباشد و از راه عقود معین نتوان مستمسکی برای اعتبار و نفوذ آن یافت؛ آیا می توان راه دیگری برای اعتبار آن پیدا کرد؟

3 - صرف نظر از اعتبار یا عدم اعتبار قرارداد تایم شر آیا می توان شیوه های مشابهی را در فقه یافت که از نظر آثار و نتایج، شباهت کامل با قرار داد مالکیت دوره ای داشته باشد و اعتبار و صحت آن هم در مورد اشکال و تردید نباشد؟

به عبارت دیگر آیا مالکیت موقت با توجه به مبانی فقه امامیه پذیرفتنی است؟ چگونه می توان آن را با اصول و قواعد فقهی پذیرفته شده در فقه امامیه منطبق ساخت؟

مالکیت دوره ای

واژه time sharing در لغت به معنای سهم زمانی یا مشارکت زمانی است و در اصطلاح به شیوه خاص استفاده و انتفاع از ملک اطلاق می شود که بر طبق آن، مالکین به صورت دوره ای حق استفاده از ملک را دارند مؤلف فرهنگی حقوقی Black درباره این واژه می نویسد:

time sharing شکلی از مالکیت دوره ای مال است که عموماً در املاک مشاعی که مخصوص گذران اوقات فراغت است و نیز در اماکن تفریحی رواج دارد و در آن ، چند مالک استحقاق می یابند که برای مدت معین در هر سال، از آن مال استفاده کنند (مثلاً دو هفته در هر سال) .

تایم شرینگ time sharing یا مالکیت دوره ای امروزه در تمام کشورهای غربی به عنوان یک پدیده جدید حقوقی پذیرفته شده است. در قوانین کشورهای مترقی این پدیده جایگاه واقعی و مناسب خود را پیدا کرده است.

در قوانین کشور ما جایگاه آن مبهم است و علت آن عدم معرفی کافی از طرف حقوقدانان و عدم آشنایی مردم به ارکان آن و تردیدها در صحت و اعتبار یا بطلان و خطای آن می باشد. از به کار بردن عنوان بیع زمانی (مالکیت زمانی) خودداری نموده بجای آن از اصطلاح قرارداد مالکیت دوره ای یا قرارداد مالکیت زمان بندی شده استفاده کنیم.

مالکیت دوره ای از شیوه هایی است که نه فقط در امر هتل داری بلکه در بسیاری امور از گذشته در کشور ما و اغلب کشورها معمول بوده و موضوع آن حفظ حقوق مالکیت از یک سوژه مشخص بطور مشترک ولی با بهره گیری از تمام مزایای مالکیت است.

time sharing یا مالکیت دوره ای را می توان چنین تعریف کرد:

مالکیت مشترک در مالی در زمان معین چه به صورت کوتاه مدت یا طویل المدت بنابراین time sharing یا مالکیت زمانی یا مالکیت دوره ای اصطلاح و عنوان حقوقی عامی است که در کلیه فعالیتهای اقتصادی و خدمات میتواند کاربرد داشته باشد.

ارکان و آثار قرارداد انتقال مالکیت دوره ای

با توجه به ماده 10 قانون مدنی و نیز اصل آزادی قراردادها در فقه می توان صحت و نفوذ آن را اثبات نمود . در این گفتار به بیان ارکان و آثار قرارداد می پردازیم:

الف - ارکان و ویژگی های قرارداد مالکیت دوره ای:

چنانکه در مقدمه این نوشتار مذکور افتاد در قرارداد مالکیت دوره ای، مالک عین، مالکیت آن را به چند نفر انتقال می دهد به گونه ای که در یک دوره مشخص - مثلاً یک ساله هر کدام از این افراد در مدت زمان معین و محدودی مالک عین مزبور باشند بر این اساس ویژگی های چنین قراردادی را می توان به شرح زیر بر شمرد:

1-مشخصه اصلی این قرارداد، انتقال مالکیت از مالک به دیگری است بنابراین آن راباید در گروه قراردادهای تملیکی قرار داد.

2-در این قرارداد، عین به دیگری تملیک می شود ومنافع به تبع عین انتقال می یابد بنابراین گرچه از جهت زمان بندی و مدت دار بودن به اجاره شباهت دارد اما تفاوت در تملیک، باعث تمایز آن از اجاره شده است.

3-اگرچه در نهایت، عین به چند نفر منتقل می شود اما این بدان معنا نیست که همه آنها به طور موازی و همزمان مالک عین باشند بلکه در هر زمان فقط یک نفر مالک آن است و همین مشخصه باعث تفاوت آشکار این قرارداد با بیع مشاع می گردد.

4-مالکیت هر شخص در حقیقت یک مالکیت موقت و محدود است زیرا عین، هیچگاه به طور دائمی در مالکیت یک مالک باقی نمی ماند و به طور مرتب از یک مالک به دیگری انتقال می یابد به عبارت روشن تر، مالکیت هر نفر محدود به زمانی است که پیش از آن، شخص دیگری مالک عین بوده و پس از آن هم عین به مالکیت دیگری وارد خواهد شد.