پایان نامه بررسی سبک های رهبری شهرداری

هدف پژوهش حاضر بررسی سبک های رهبری در شهرداری کاشان می باشد. در چارچوب نظری پژوهش حاضر به منظور تعیین سبک رهبری سازمانی از 5 بعد تمرکز، پیچیدگی، رسمیّت، حیطه نظارت، یکپارچگی (انسجام) استفاده گردیده است. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش توصیفی-استنباطی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان شهرداری کاشان در سال 1394 می باشد. روش نمونه گیری به صورت تصادفی است که مقدار نمونه 100 نفر از کارکنان شهرداری کاشان انتخاب شده است. برای بررسی داده های از آزمون های کلموگروف - اسمیرنوف، تی تک نمونه ای و تی مستقل استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که علی رغم بالابودن یکپارچگی سازمانی در شهرداری کاشان عوامل پیچیدگی، رسمیت، تمرکز و حیطه نظارت از درجه پائینی برخوردار نیست.

واژگان کلیدی: رهبری، تمرکز، پیچیدگی، رسمیّت، حیطه نظارت، یکپارچگی (انسجام)

بیان مسئله

مدیریت در حقیقت هماهنگی منابع مادی و انسانی به منظور دستیابی به اهداف سازمانی به طریقی است که مورد قبول جامعه باشد. رهبری به عنوان یکی از وظایف مهم مدیران علم و هنر نفوذ در افراد به منظور دستیابی به اهداف می باشد. سبک رهبری یا مدیریت تعیین کننده جو، فرهنگ و راهبردهای حاکم بر سازمان است. سبک رهبری مجموعه ای از نگرش ها، صفات و مهارت های مدیران است که بر پایه چهار عامل نظام ارزش ها، اعتماد به کارمندان، تمایلات رهبری و احساس امنیت در موقعیتهای مبهم شکل می گیرد. سبک رهبری مدیران، بیانگر چگونگی تعامل آنها با کارکنان تحت سرپرستی می باشد.

یکی از عواملی که به نظر می رسد بیانگر نحوه رهبری سازمان باشد تمرکز باشد. تمرکز در سلسله مراتب اختیارات، به آن سطح از اختیارات گفته می شود، که قدرت تصمیم گیری دارد. هنگامی که تصمیم در رده های بالای سازمانی گرفته شود، آن سازمان را متمرکز می نامند. هنگامی که تصمیم گیری ها به سطوح پایین تر سازمان واگذار گردد، سازمان را غیر متمرکز می گویند. امروزه، مدیران، آن مقدار از تمرکز یا عدم تمرکز را برمی گزینند که به آنها کمک کند، به بهترین نحو، تصمیماتشان را اجرا کنند و به اهداف سازمانی دست یابند. آنچه در یک سازمان، مؤثر است، لزوما در سازمان دیگر کارآ نیست. پس مدیران، باید درجه عدم تمرکز را برای هر سازمان و واحدهای آن تعیین کنند.

مسئله دیگری که به نظر بعدی تعیین کننده در نوع رهبری سازمان باشد، پیچیدگی است. مقصود از پیچیدگی، تعداد کارها یا سیستم های فرعی است که در درون یک سازمان انجام می شود یا وجود دارد.

از طرف دیگر رسمیت نیز می تواند نقشی اساسی در رهبری سازمان ایفا کند. اگر شغلی از میزان رسمیّت بالایی برخوردار باشد، متصدی آن، برای انجام دادن فعالیت های مربوط به آن شغل و نیز زمان و چگونگی انجام آن، از حداقل آزادی عمل برخوردار خواهد بود. درچنین حالتی، از کارکنان انتظار می رود همیشه نهاده های یکسانی را با روش معیّنی به کار برند؛ تا به نتایج از پیش تعیین شده ای منجر گردد. از این رو وقتی رسمیّت بالاست، شرح شغل های مشخص، قوانین و مقررات زیاد و دستورالعمل های روشن در خصوص فرایند کار در سازمان وجود دارند. وقتی رسمیّت کم است، رفتار کارکنان به طور نسبی می تواند برنامه ریزی نشده باشد؛ در چنین موقعیتی، افراد در مشاغل خود در به کارگیری نقطه نظرات خود، از آزادی عمل بیشتری برخوردارند.

حیطه نظارت نیز می تواند به عنوان ابزاری در دست مدیر به منظور رهبری سازمان باشد. در نهایت نیز یکپارچگی و انسجام سازمان نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که نشان دهنده نحوه رهبری سازمان می باشد.

با توجه مطالب بیان شده سوال اصلی پایان نامه این است که شهرداری کاشان از نظر سبک رهبری در چه وضعیتی قرار دارد؟

تعریف و مفهوم رهبری

قدمت واژه رهبری بنا بر تحقیقات انجام شده به 1300 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد و سابقه ای دیرینه دارد. درطول سالیان دراز، رهبری در شکل های مختلف تعریف و خلاصه شده است. تعاریفی که از رهبری ارائه شده است به تعداد کسانی است که در صدد ارائه تعریفی از آن بر آمده اند.

در این قسمت از میان تعاریف متعدد رهبری به اختصار به برخی از آنها اشاره می گردد:

رهبری نوعی فرآیند نفوذ است که به وسیله آن کردار یک فرد سبب تغییر رفتار و نظرات دیگران می شود که این نفوذ باید مشروعیت داشته باشد و تغییر، همسون با اهداف فرد پدید آید.

رهبری را به عنوان یکی از وظایف مدیر، فرآیند تاثیرگذاری و هدایت فعالیت های مربوط به کار اعضای گروه ها تعریف می کنند.

مروری بر تعاریف ارائه شده توسط نویسندگان روشن می کند که بسیاری از نویسندگان مدیریت بر این مساله توافق دارند که رهبری عبارتست از: فرایند نفوذ در فعالیت های فرد یا گروه به منظور کوشش برای رسیدن به هدفی در موقعیتی مشخص. از این تعریف رهبری به این نکته می رسیم که فرایند رهبری تابعی از متغیرهای رهبر، پیرو و موقعیت است. رهبری یعنی رسیدن به اهداف با کمک و به وسیله دیگران.

سبک های رهبری از نظر لیکرت

لیکرت بر اساس تحقیقات چهار نظام مدیریتی پدید آورد که از سیستم یک (آمرانه استثمار گرانه) تا سیستم سه (گروهی مشارکت جویانه) دامنه پیدا می کند هر یک از سیستمهای مدیریتی با توجه به ویژگی های هشتگانه رهبری، انگیزش، ارتباطات،تعامل/ نفوذ، تصمیم گیری هدف گذاری، نظارت و کنترل و گروه های غیر رسمی جو و فضای سازمانی ویژه ای را معرفی می کنند که مستلزم سبک رهبری و مدیریت متفاوتی است.

به زعم لیکرت سیستم چهار، سه عنصر دارد:استفاده ی مدیر از اصل برقراری روابط حمایتی، استفاده از تصمیم گروهی در گروه های همپوش (متداخل) و هدف های عملکردی سطح بالای مدیر برای سازمان. نظریه مبنایی آن است که اگر سازمانی قرار است خیلی اثر بخش باشد، رهبری و سایر فراگردهای سازمان باید تضمین کنند که در همه تعامل های میان بالادست و زیردست این رابطه با عنوان تقویت کننده حس خویش از ارزش اهمیت شخصی خود در سازمان ادراک خواهد کرد.

سیستم یک دارای ویژگی های سازمان بروکراتیک یا کلاسیک است شامل رهبری محدود حمایتی انگیزش بر اساس ایجاد ترس و تهدید، ارتباط یک طرفه بالا به پایین تصمیم گیری متمرکز نظارت از نزدیک، فقدان کار تیمی همکاری، و هدف های عملکردی سطح پایین، در مقابل آن سیستم چهارم قرار دارد که کار آن تیمی است اعتماد و اطمینان مقابل سطح بالایی بین مدیر و زیر دستان وجود دارد، ارتباطات آزادانه و در همه جهات بر قرار است، تصمیم گیری در همه رده های سازمانی صورت می گیرد. به علاوه لیکرت استدلال می کند که سازمانی به بهترین نحو کار خواهد کرد که کارکنان آن نه به عنوان افراد بلکه به عنوان اعضای گروههای کاری اثر بخش که هدفهای عملکردی سطح بالایی دارند عمل نمایند.