مقاله اسراف و تبذیر در قرآن و سنت

معرفی مقاله تحقیقاتی بررسی اسراف و تبذیر در قرآن و سنت

هر کس در دخل و خرج میانه روى کند خدا بى نیازش مى کند و هر کس اسراف و تبذیر نماید خداوند فقیرش گرداند. رسول خدا

مقدمه

دین مقدس اسلام بهره بردارى مشروع از نعمتهاى الهى و زیباییهاى زندگى را مباح و روا و اسراف و زیاده روى را حرام و ناروا مى داند و این بدان جهت است که مسلمان به تناسب امکانات و توانایى و کارآیى خود، در برابر جامعه مسئولیت دارد. در این صورت فرد اسرافکار قهرا از اجراى مسئولیت و تعهدات اجتماعى خود باز مى ماند و از این رهگذر بر پیکر جامعه ضربه مى زند.

صرف نظر از اهمیت خوددارى از اسراف و تبذیر در دین از نظر موقعیت خاص کشور اسلامى که در محاصره حکومتهاى سلطه گر قرار گرفته اگر ما بتوانیم تجملات زندگى را حذف کنیم و رعایت اقتصاد و میانه روى را در همه حال مدنظر و برنامه عمل قرار دهیم، به استقلال کشور کمک کرده ایم و به پیروزى نهایى نزدیکتر شده ایم. در نتیجه این شعار را در اقصى نقاط عالم و دنیاى اسلام و بالاخص ایران اسلامى اعلام کرده ایم که ما از تنگناهاى اقتصادى نمى هراسیم و قدرت آن را داریم که روى پاى خود بایستیم و به هیچ قدرتى جز خداوند متعال متکى نیستیم.

مفهوم اسراف

اسراف به معنى تجاوز از حد و معیار در هر کارى است که از انسان سر بزند، گرچه استعمال آن در موارد زیاده روى در انفاق مال بیشتر است و گاهى به خروج از اعتدال در مقدار خرج مال و زمانى هم به چگونگى بذل مال و مورد آن اطلاق مى شود. اما بنا به مفهوم سخن راغب و روح معنى کل فعل و بر پایه شواهد فراوان در قرآن و حدیث، اسراف به هر گونه تجاوزکارى و زیاده روى گفته مى شود و در هر حال اسراف عملى است ممنوع و محکوم، و مورد خشم و انزجار خداوند متعال است و از آن به شدت منع شده است.

مفهوم تبذیر

تبذیر برخلاف اسراف و تنها واژه اى اقتصادى است. تبذیر از ریشه بذر یعنى تفریق و پخش کردن چیزى; اصلش از ریختن و پاشیدن بذر است که به طور استعاره درباره کسى که مال خود را بیهوده تلف و پخش مى کند، به کار رفته است و نیز گفته شده است که تبذیر، انفاق مال در راه معصیت است.

بین واژه اسراف، به معنى اقتصادى آن با واژه تبذیر فرق زیادى وجود ندارد و تنها ممکن است در جهت تمایز بین این دو واژه گفته شود که با توجه به خصوصیات تعابیر لغت شناسان در معنى تبذیر، مقصود از این واژه تلف کردن و ضایع نمودن مال است و زیاده روى در انفاقات شخصى و امور خیریه را شامل نمى شود، در حالى که اسراف فراگیرتر از آن و در برگیرنده همه موارد از به هدردادن و زیاده روى در مصارف شخصى و خانوادگى و انفاقهاى مستحب مى باشد. و به عبارت دیگر هر تبذیرى اسراف است ولى هر اسرافى تبذیر نیست.

فهرست مطالب مقاله

مقدمه

مفهوم اسراف

مفهوم تبذیر

اسراف از نظر قرآن

اسراف در مال

اسراف در غیرمال

معیار اسراف

عمل اخلاقى از دیدگاه اسلام

معیار و ملاک هزینه ها

اسراف موجب تنگدستى و فقر است و میانه روى مایه توانگرى

اسرافى که همیشه حرام است

رابطه اسراف و اتلاف مالکیت

صراط مستقیم

درسى از رسول خدا (ص)

آثار سوء اسراف

شیوه مبارزه با اسراف

منابع