تحقیق حقوق شهروندی در دادرسی های کیفری

معرفی پروژه تحقیقاتی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی بررسی حقوق شهروندی در دادرسی های کیفری

بخشهایی از متن تحقیق

یکی از عوامل توسعه حقوق کیفری در عصر حاضر مفاهیم و معیارهای حقوق بشر است. این مفاهیم و معیارها که در اسناد بین المللی و منطقه ای شناسایی شده و مورد حمایت قرار گرفته اند، به ویژه بر قوانین و مقررات ملی مربوط به آیین دادرسی کیفری تاثیر آشکار داشته اند.

بارزترین جنبه چنین تاثیری حقوق متهم در برابر دادگاه است. هر چند رعایت حقوق زیان دیده و شهود طرفین نیز از اصول مهم حقوق شهروندی است، در این تحقیق کمتر بدان پرداخته شده است و بیشتر سعی بر بررسی رعایت حقوق شهروندی در مورد متهمینی شده است که در برابر دستگاه قضایی قرار می گیرد. بحث در مورد خصوصیت چنین دستگاهی نیز به اجمال به میان آمده است.

فهرست اجمالی حقوق مورد بحث بدین قرار است: تساوی افراد در برابر دادگاه، محاکمه منصفانه و علنی در دادگاه صالح، مستقل و بی طرف، پیش فرض برائت، تفهیم فوری و تفصیلی نوع و علت اتهام، محاکمه بدون تاخیر ضروری، حضور در دادگاه و دفاع شخصی یا توسط وکیل، مواجهه با شهود مخالف، کمک رایگان مترجم، منع اجبار به اقرار، جدایی آیین دادرسی اطفال از افراد بزرگسال، درخواست تجدید نظر، جبران زیان های وارد بر محکومان بی گناه و منع تجدید محاکمه و مجازات. این تحقیق چنین حقوقی را بر اساس آنچه در اسناد بین المللی و قوانین داخلی مربوط به حقوق بشر آمده مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد.

تساوی افراد در برابر دادگاه

بنابرآنچه در صدر ماده 14 میثاق آمده: افراد در برابر دادگاه مساویند.

قانونگذار ایران در بند 14 اصل 3 قانون اساسی،دولت جهوری اسلامی ایران را موظف نموده که همه امکانات خود را برای تأمین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضائی برای همه وتساوی همه در برابر قانون به کار برد.

همچنین اصل 19 قانون اساسی ضمن اشاره به برخورداری آحاد ملت از حقوق مساوی، برخورداری از حقوق شهروندی را حق تمامی اقوام ونژادها و داری هر نوع زبان و سننی دانسته است و در اصل 20 قانون اساسی تمامی آحاد ملت را بطور یکسان و مساوی در حمایت قانون قرار داده تا با رعایت موازین اسلام از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار باشند.

این اصول که به صراحت اشاره به تساوی افراد در برابر قانون دارند پایه و اساس قوانین مختلف مدنی و جزائی کشورمان را تشکیل می دهند و در لایحه آئین دادرسی کیفری نیز در ماده 2 111 مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است: دادرسی کیفری باید منصفانه و عادلانه باشد، حقوق طرفین دعوا را تضمین کند و قواعد آن نسبت به اشخاصی که در شرایط مساوی به سبب ارتکاب جرم مشابه تحت تعقیب قرار می گیرند به صورت یکسان اعمال شود.

همچنین در ماده 6111 لایحه مذکور آمه است: متهم، بزه دیده، شاهدو سایر افراد ذی ربط باید از حقوق خود در فرآیند دادرسی آگاه شوند و ساز و کارهای رعایت و تضمین این حقوق فراهم شود.

اصول مربوط به تضمین حقوق اصحاب دعوا

اصول مربوط به تضمین حقوق شاکی: شاکی باید از حقوق ذیل بهره مند شود:

تعقیب جرایم قابل گذشت منوط به شکایت متضرر از جرم باشد و گذشت او سبب موقوفی تعقیب شود.

گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم غیرقابل گذشت از کیفیات مخففه به شمار آید.

پرداخت ضرر و زیان مدعی خصوصی از شرایط اعطای آزادی مشروط، قرار تعلیق تعقیب و صدور حکم مجازات تعلیقی شناخته شود.

شاکی خصوصی باید بتواند ضرر وزیان خود را مورد مطالبه قرار دهد و حق اعتراض نسبت به قرارهای موقوفی تعقیب، منع تعقیب و حکم برائت را داشته باشد.

خوشبختانه تمامی این حقوق و مزایا که از اصول مهم حقوق شهروندی است در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران مورد شناسایی قرار گرفته و از این حیث به جرأت می توان گفت که قوانین کشورمان نه تنها با اعلامیه های حقوق بشر سازمان ملل متحد و اعلامیه قاهره و میثاق حقوق مدنی وسیاسی تطبیق کامل دارد بلکه می تواند سرمشق و مدل خوب وکاملی برای سایر کشورها نیز باشد.

اصول مربوط به تضمین حقوق متهم

حق داشتن وکیل مدافع و امکان استفاده از وکیل تسخیری / علنی بودن دادرسی ها / شرکت هیأت منصفه در جرائم مطبوعاتی وسیاسی / نظارت دیوان عالی کشور بر حسن اجرای قوانین / قابل تجدید نظر بودن بعضی از احکام / قابل واخواهی بودن احکام غیابی / تفهیم اتهام و تذکر به اینکه متهم مواظب اظهارات خود باشد / ممنوعیت دو بار مجازات بخاطر یک عمل / تفسیر قوانین کیفری به نفع متهم / حاکمیت اصل قانونی بودن جرائم و مجازاتها و اصل برائت و...

که در فصول مختلف این تحقیق به آنها اشاره شده از جمله اصول مهم و شناخته شده دادرسی های عادی است که در قوانین جزایی جمهوری اسلامی ایران به تفصیل و با ژرف نگری بیان شده است.

فهرست مطالب تحقیق

چکیده

مقدمه

کلیات

الف) تعریف

ب) طرح بحث

فصل اول : تساوی افراد در برابر دادگاه، محاکمه منصفانه و علنی در دادگاه صالح، مستقل و بی طرف

گفتار اول: تساوی افراد در برابر دادگاه

گفتار دوم: منصفانه بودن محاکمه

گفتار سوم: علنی بودن محاکمه

گفتار چهارم: استقلال و بی طرفی دادگاه برای بهره مندی از محاکمه عادلانه

مبحث اول: مستقل و بی طرف بودن دادگاه

مبحث دوم: حق بهره مندی از محاکمه عادلانه

فصل دوم : پیش فرض برائت

گفتار اول: قلمرو اصل برائت

گفتار دوم: آثار اصل برائت

فصل سوم : برخورداری از کمترین تضمین های دفاع

گفتار اول: تفهیم فوری و تفصیلی نوع و علت اتهام به زبانی که برای متهم قابل فهم باشد

گفتار دوم: برخورداری از وقت و تسهیلات مناسب به منظور آمادگی برای دفاع و ارتباط با وکیل منتخب

گفتار سوم: حق محاکمه بدون تاخیر ضروری

گفتار چهارم: حق حضور در دادگاه و دفاع از خود شخصاً یا توسط وکیل

گفتار پنجم: حق مواجهه با شهود مخالف و تسهیل ادای شهادت شهود موافق

گفتار ششم: برخورداری از کمک رایگان مترجم

گفتار هفتم: منع اجبار به اقرار به مجرمیت یا شهادت علیه خود

فصل چهارم : جدایی آئین دادرسی اطفال از افراد بزرگسال

فصل پنجم : حقوق ناشی از صدور حکم یا اجرای آن

گفتار اول: حق درخواست تجدید نظر

گفتار دوم: جبران زیان های وارد بر محکوم در موارد فسخ حکم محکومیت به واسطه وقوع اشتباه در اجرای عدالت

گفتار سوم: منع تجدید محاکمه و مجازات

سخن آخر

فهرست منابع