مقاله نقد ادبی

عناوین مطالب

پیشگفتار

نقد ادبی

آثار ادبی چیست؟

دشواری های نقد ادبی

ابزار و ملاک نقد

نقد ذوقی و نقد فنی

نقد موضوع و ماده شعر و ادبیات و انواع ادبی

منابع و ماخذ

================

مقاله نقد ادبی ادبیات نقد

مراد از نقد موضوع شعر و ادبیات، این است که بدانیم یک اثر ادبی به دور چه مواد و موضوعاتی می چرخد، مثلاً بدانیم که آن اثر کمتر از جنبه حماسی دارد یا غنایی یا نمایشی یا تعلیمی یا چوپانی یا اجتماعی. در اروپا از قدیمیترین زمان ها، یعنی از عهد ارسطو تاکنون به این مساله توجه بسیاری شده است و ادبیات و شعر را از این لحاظ به اقسامی تقسیم کرده و آن را انواع ادبی نامیده اند.

نقد ادبی

نقد ادبی که از آن می توان به سخن و سخن شناسی تعبیر کرد، عبارت است از شناخت ارزش و بهای آثار ادبی و شرح و تفسیر آن به نحوی که معلوم می شود نیک و بد آن آثار چیست و منشاء آنها کدام است.

در زمان ما، غایت و فایده نقد ادبی به این نکته هم نظری دارد که قواعد و اصول یا علل و اسبابی را نیز که سبب شده است، اثری درجه قبول یابد و یا داغ رد بر پیشانی آن نهاده شود، تا حدی که ممکن و میسر باشد، تحقیق بنماید. بنابراین واجب است که نقد ادبی، تا جایی که ممکن است، از امور جزئی به احکام کلی نیز توجه کند.

دشواری های نقد ادبی

نقد و شعر ادبیات فارسی راهی پس دراز در پیش دارد که تاکنون جز اندکی از آن پیموده نشده است. در این نوشته با تمام کوشش هایی که درباره آن شده است، هنوز مراحل نخستین رشد خود را می پیماید. اگرچه کتاب های معانی و بیان و عروض و قافیه که از دیرباز تاکنون نوشته شده اند، نوعی نقد شعرند و هرچه تذکره ها و کتاب های تاریخی و بعضی از آثار دیگر نیز جسته و گریخته به تحلیل شعر شاعران پرداخته اند، با این همه در این زمینه اولاً کارهای انجام نشده بیش از کارهای انجام شده است. ثانیاً کارهای انجام شده نیز همیشه درست و دقیق و علمی نیست و در بسیاری از موارد با نقض و نارسایی توام است.

ابزار و ملاک نقد

ابزار نقد ادبی در درجه اول ذوق مردم و بعد از آن علوم و فنون ادبی است که باید بوسیله سخن سنجی با انصاف و صاحب ذوق و متخصص برای ارزیابی شعر و ادب بکار رود و ما به بعضی از این معیارها در همین مقاله اشاره می کنیم و برای دیدن بقیه بهتر است به کتاب های نقد ادبی و تاریخ ادبیات ایرانی و عربی و فرنگی رجوع شود.

نقد ذوقی و نقد فنی

مطابق آنچه گفته شد، هر کسی تحت تاثیر محیط اجتماعی و استعدادهای فردی خود ذوقی پیدا می کند که او را قادر می سازد که از آثار هنری و ادبی لذت ببرد و آنها را ارزیابی کند. یا به عبارت دیگر، هر کسی به سائقه ذوق خود بدون خواندن فنون ادبی و سخن سنجی هم قادر است ادبیات را نقد کند و درباره زیبایی آثار هنری و ادبی داوری نماید.

...