مبانی و پیشینه نظری آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقود

معرفی مبانی و پیشینه نظری آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقود

در این فایل مبانی نظری فقهی-حقوقی که قابل استفاده در فصل دوم پایان نامه می باشد مباحث آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد شرکت، عقد کفالت، عقد حواله، عقد مزارعه، عقد ضمان، عقد صلح و سایر عقود بررسی شده است.

بخشهایی از متن مبانی نظری

آثار و احکام (حق) فسخ در عقد شرکت

فقهای امامیه در کتاب شرکت، شرکت را به قسم تقسیم کرده اند: 1. شرکت قهری و اختیاری 2. شرکت واقعی و ظاهرى

البته فقها در تقسیمی دیگر چهار قسم از شرکت را بیان کردند:

1. شرکت اعیان

2. شرکت ابدان

3. شرکت وجوه

4. شرکت مفاوضه.

البته در حقوق عقد شرکت، به شرکت عقدی و شرکت غیر عقدی (مال مشاع) تقسیم کرده اند.

اسباب پیدایش شرکت بر دو قسم است: شرکت اختیاری و قهری چنان که در ماده 572 ق.م آمده است به وجود می آید:

شرکت اختیاری: همان طور که در ماده 573 ق.م آمده، شرکت اختیاری در نتیجه یکی از امور زیر حاصل می شود: 1- عقد 2- عمل شرکا

شرکت قهری: بنا بر ماده 574 ق.م شرکت قهری در نتیجه یکی از امور ذیل حاصل می شود: 1- ارث 2- امتزاج.

آیا عقد شرکت عقدى جایز است و هر یک از دو طرف هر زمان بخواهد می تواند آن را برهم زند یا لازم که برهم زدن آن جز با رضایت دو طرف امکان پذیر نخواهد بود؟ برخی از فقهاء بر جواز عقد شرکت ادعاى اجماع شده است؛ اما بعضی از فقهای معاصر، آن را لازم دانسته اند.

آثار و احکام انفساخ عقد شرکت

1. تلف شدن تمام مال مشترک

روشن است که حالت اشاعه از احکام مال مشترک است و تا مال مشترکی نباشد، حالت اشاعه وجود ندارد. بنابراین اگر مال مشترک تلف شود و از بین رود، مثلاً گوسفندی که بین علی و تقی مشترک بوده است تلف گردد حالت اشاعه به تبع تلف شدن مال مشترک از بین می رود؛ بنابراین هرگاه تمامی اموال شرکت تلف شود و چیزی باقی نماند تا شرکا نسبت به آن سهیم باشند، شرکت مرتفع می شود. ولی هرگاه مقداری از اموال شرکت بماند اگر چه ناچیز باشد شرکت باقی است.

2. فوت و جنون و سفه هر یک از شرکا

طبق ماده 954 ق.م کلیه عقود جایزه به موت احد طرفین منفسخ می شود و همچنین به سفه، در مواردی که رشد معتبر است ؛ بنابراین در صورت فوت یا محجور شدن یکى از شرکا، اذن در تصرف ساقط می شود، چرا که اذن در تصرف یک نوع وکالت می باشد که شریک نسبت به اموال خود داده است و چون فوت کند و یا محجور شود، اموالش به ورثه و قیّم خود منتقل می شود و مأذون وکالت از ورثه و قیّم ندارد تا بتواند در اموال آن ها تصرف بنماید و اذن مورث نسبت به زمان بعد از فوت مؤثر نخواهد بود، زیرا کسى نمی تواند اذن تصرف در اموال دیگرى بدهد... متن مبانی نظری ادامه دارد.

آثار و احکام فسخ در عقد ضمان

ضمان عقدى است لازم و ضامن یا مضمون له نمى توانند آن را فسخ کنند؛ بنابراین هیچ یک از طرفین جز در موارد قانونی حق فسخ ندارند. از طرفی چون در ضمان (نقل) ذمه مضمون عنه بری و ذمه ضامن مشغول می گردد و فسخ موجب مدیون شدن مجدد مضمون عنه می گردد، لذا قانون گذار به موجب ماده 701 ق.م. موارد فسخ را محدود کرده است. این ماده درباره تعهدات ضامن چنین تصریح دارد: ضمان عقدى است لازم و ضامن یا مضمون له نمى توانند آن را فسخ کنند مگر در صورت اعسار ضامن به طوری که در ماده 690 ق.م مقرر است یا در صورت بودن حق فسخ نسبت به دین مضمون به و یا در صورت تخلّف از مقرّرات عقد.

بر این اساس طبق ماده فوق الذکر موارد قانونی فسخ در عقد ضمان، در سه مورد محدود می شود که عبارت اند از:

1. اعسار ضامن

در عقد ضمان ملائت و مالداری ضامن شرط نیست و عدم مالدار بودن ضامن موجب بطلان ضمان نمی شود. ولی بر اساس ماده 690 ق.م اگر مضمون له جاهل به عدم ملائت ضامن در حین عقد باشد، می تواند عقد ضمان را فسخ کند.

قانون مدنى در این رابطه در ماده 690 چنین مى گوید: در ضمان شرط نیست که ضمان مالدار باشد لکن اگر مضمون له در وقت ضمان به عدم تمکن ضامن جاهل بوده باشد، مى تواند عقد ضمان را فسخ کند ولى اگر ضامن بعد از عقد غیر ملى شود، مضمون له خیارى نخواهد داشت .

2. حق فسخ نسبت به دین مضمون به

هرگاه نسبت به دین اصلى، حق فسخى باشد و به وسیلۀ فسخ، عقدى که منشأ دین اصلى بوده فسخ شود، عقد تبعى نیز که منشأ دین تبعى است، فسخ می شود.

3. تخلّف از مقررات عقد ضمان

در صورتی که از شروطی که در ضمن عقد ضمان، شرط شده است، تخلف شود مشروط له طبق مقررات مذکور در احکام شروط مى تواند عقد ضمان را فسخ نماید...

فهرست مطالب مبانی نظری

پیشگفتار

آثار و احکام فسخ و انفساخ عقد شرکت

آثار و احکام (حق) فسخ در عقد شرکت

1. انحلال اذن در اداره شرکت

2. انحلال مال مشاع به وسیله تقسیم آن

2-1. خیارات در تقسیم مال مشاع

2-2. اقاله تقسیم مال مشاع

آثار و احکام انفساخ عقد شرکت

1. تلف شدن تمام مال مشترک

2. فوت و جنون و سفه هر یک از شرکا

آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ عقد کفالت

آثار و احکام فسخ عقد کفالت

1. آثار و احکام خیار شرط در عقد کفالت

2. آثار و احکام خیار تخلف از شرط در عقد کفالت

آثار و احکام اقاله عقد کفالت

آثار و احکام انفساخ عقد کفالت

1. فوت مکفول

آثار و احکام فسخ، اقاله و انفساخ در عقد حواله

آثار و احکام فسخ در عقد حواله

1. آثار و احکام خیار تفلیس (اعسار محال علیه) در عقد حواله

2. آثار و احکام خیار شرط در فسخ حواله

3. آثار و احکام تخلف از شرط در فسخ حواله

3-1. اثر فسخ بیع در حواله

اقاله و انفساخ عقد حواله

آثار و احکام فسخ و اقاله و انفساخ در عقد مزارعه و مساقات

آثار و احکام فسخ در عقد مزارعه

1. آثار و احکام خیار تعذر تسلیم در عقد مزارعه

2. آثار و احکام خیار تخلّف از شرط (فعل) در عقد مزارعه

آثار و احکام اقاله در عقد مزارعه

آثار و احکام انفساخ در عقد مزارعه

1. خروج زمین از قابلیت انتفاع

2. شرط مباشرت عامل و فوت او در اثنا

3. کشف عدم مالکیت مالک نسبت به مقدارى از مدت مزارعه

4. انقضاى مدّت عقد مزارعه

آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد ضمان

آثار و احکام فسخ در عقد ضمان

1. اعسار ضامن

2. حق فسخ نسبت به دین مضمون به

3. تخلّف از مقررات عقد ضمان

آثار و احکام اقاله در عقد ضمان

آثار و احکام فسخ و اقاله در عقد صلح

آثار و احکام فسخ در عقد صلح

1. خیار تخلف شرط

2. خیار شرط

3. خیار تدلیس

آثار و احکام اقاله در عقد صلح

آثار و احکام فسخ عقد قرض

1. تلف و نقص مورد قرض

2. تعذر رد مثل مورد قرض

3. شرط در ضمن عقد قرض

4. افزایش یا کاهش ارزش پول

سایر عقود

حق فسخ در عقود جایز

انفساخ عقود جایز

فهرست منابع