مبانی نظری پایان نامه هوش و تیزهوشی

معرفی مبانی نظری فصل دوم پایان نامه در مورد متغیرهای هوش و تیزهوشی و نظریه های هوش و دانش آموزان تیزهوش

بخشهایی از متن مبانی نظری

تعریف هوش

کمتر مفهومی در روانشناسی به اندازه هوش مورد توجه بوده است. هوش یکی از بحث برانگیزترین پدیده های روانی است که هنوز ماهیت آن تا حدود زیادی ناشناخته است. با وجود کوشش های گسترده روان شناسان، هنوز هیچ تعریف دقیق و روشنی که همگان بر آن توافق داشته باشند ارائه نشده است. علت اختلاف نظر بر سر ماهیت هوش این است که هوش مشاهده پذیر نیست. هوش سازه ای است که نظریه پردازان و آزمون سازان پدید آورده اند تا به کمک آن رفتارهای هوشمندانه را تبیین کنند. به سخن دیگر، آن ها همه رفتارهای هوشمندانه را ناشی از وجود پدیده ای به نام هوش می دانند.

چنین رفتاری شامل توانایی های مختلف و دیگر متغیرهای شخصیتی است که از فردی به فرد دیگر تفاوت می کند. بنابراین هوش یک برچسب کلی برای گروهی از فرایندهاست که از رفتارها و پاسخ های آشکار افراد استنباط می شود. به عنوان مثال می توان فنون حل مسئله را مشاهده کرد و نتایج حاصل از به کار بستن این فنون را مورد سنجش قرار دارد اما هوش که فرض می شود این فنون را به وجود می آورد، بطور مستقیم قابل مشاهده و اندازه گیری نیست.

عوامل مؤثر بر تفاوت های فردی و گروهی هوش

تفاوت های فردی و گروهی هوش بر اثر عوامل مختلف به وجود می آید. پژوهش های مختلف تأثیر عوامل گوناگون را بر هوش و توانایی های ذهنی افراد نشان داده که برخی از آن ها عبارتند از:

• تفاوت های جنسیتی
• جمعیت خانواده و ترتیب تولد
• پایگاه شغلی والدین
• پایگاه اجتماعی/اقتصادی
• عوامل فرهنگی و محیط آموزشی
• محل سکونت
• وضعیت خانوادگی
• مدرسه
• وراثت
• تغذیه

عوامل محیطی چون خانواده، گروه همسالان، معلمان، مدرسه، جامعه و امکانات بر پرورش استعدادهای ذهنی اثرات قابل توجه و معنی دار را بصورت مستقیم و غیرمستقیم نشان داده اند. همچنین در دسترس بودن محیطی حمایتی و مداخله آن، سبب ارتقاء توانایی های بالای ذهنی و تحلیلی شده و تأثیرات قابل توجهی در گسترش هوش بالقوه ایفا نموده اند. آگاهی از تأثیر و نقش محیط و عواملش در ارائه ساختار مناسب محیطی می تواند برای فرآیندهای شناسایی، برنامه ریزی، تدارک و آموزش و پرورش افراد تیزهوش مفید واقع باشد...

تیزهوشی

به عقیده ی پیرتو، ارائه تعریفی جامع از تیزهوشی، خلاقیت و استعداد و تمایز میان این مفاهیم بسیار دشوار است. اغلب مردم این اصطلاح ها را مترادف یکدیگر می دانند. برخی هوش را توانایی یادگیری، برخی توانایی انطباق با محیط و برخی دیگر توانایی تفکر انتزاعی تلقی نموده اند.

گالاگر نیز عنوان می کند که تیزهوشی در زمانها و مکان های مختلف ملاک و تعریف واحدی ندارد. فردی ممکن است در یک زمان یا مکان تیزهوش تلقی شود ولی در زمان و مکان دیگر این گونه نباشد، هیچ یک از تعاریف را نمی توان درست یا نادرست فرض کرد. برخی از تعاریف منطقی، برخی انتزاعی و برخی کاربردی هستند و انتخاب تعریف مناسب باید با توجه به بافت اجتماعی، فرهنگ و هدف های مشخصی صورت گیرد.

مفهوم تیزهوشی به توانایی منحصر به فرد برای کسب موفقیت برجسته در یک یا چند حوزه توانمندی دلالت می کند. نیازمندی های پرورش این استعداد منحصر به فرد، تلاش شخصی ، انگیزش شخصی و یک محیط اجتماعی پشتیبان هستند. برخی تعاریف استعداد نیز، بر موفّقیّت بالا و عملکرد ویژه در افراد تمرکز دارند. به عقیده پیرتو تیزهوشان و افراد با استعداد، کسانی هستند که نشانه هایی از قابلیت بالای عملکرد در برخی حوزه ها از جمله هوش، خلاقیت، هنرمندی، رهبری و زمینه های تحصیلی ویژه را نشان می دهند. مک دونالد در تعریف دیگر، بیان می کند که فرد با استعداد و تیزهوش به کسی گفته می شود که قدرت رسش یا بالیدگی او بیشتر از توانایی های رشدی همسالان اوست، و از خلاقیت ویژه ای برخوردار است.

فهرست مطالب مبانی نظری

هوش و تیزهوشی

1) هوش

2) فهرستی از تعاریف هوش

سیر تحول هوش و مفاهیم مربوط به آن

گسترش مفهوم هوش

هوش شناختی

هوش سه وجهی

هوش چندگانه

عوامل مؤثر بر تفاوت های فردی و گروهی هوش

تیزهوشی

شیوع افراد تیزهوش

ویژگی های دانش آموزان تیزهوش و با استعداد

شناسایی و گزینش تیزهوشان

ضرورت کاربرد روش های چندگانه در تشخیص

آزمون های شناسایی تیزهوشان

نظریه های عاملی هوش

نظریه ستاره ای تاننباوم

ساختار متمایز تیزهوشی و استعداد گانیه

چشم انداز ترکیبی

نظریه تعاملی مونکس

نظریه مؤلفه ای استرنبرگ

مفهوم سه حلقه ای رنزولی

نظریه های هوشی آینده

منابع فارسی

منابع غیرفارسی