ادبیات و مبانی نظری سیستم تولید درست بهنگام JIT

یکی از ابعاد بسیار مهم مدیریت سازمانها در حال حاضر، بهترین شیوه به کارگیری از داراییها سازمان است.

می دانیم که قسمت عمده از دارایی های موسسات در موجودی های انبارهای آن موسسات نهفته و انباشته شده است. سازمانی موفق است که بهترین ترکیب از موجودی کالا را که متضمن حداکثر سود یا حداقل هزینه برای موسسه باشد معین کند. در این راستا باید از علوم و فنون علم مدیریت صنعتی و بازرگانی بهره های شایان ببرد. چرا که زمان و هزینه از عناصر اصلی تصمیم گیری مدیریت به شمار می آید. در گذشته مدیریت صحیح سیستمهای انباردارای و طراحی انبار و نگهداری کالا مد نظر بوده و در این زمینه کتابهای فراوانی نوشته شده و تحقیقات فراوانی انجام شده است. به طوری که مدیریت انبار و انبار داری خود بخشی از علوم مدیریت شده و سیستمهای نگهداری و موجودی انبار توسعه فراوانی یافته و برنامه های نرم افزاری در این زمینه تهیه شده و به کار می رود.

امروز با پیشرفت علوم و تکنولوژی امکان تولید انبوه فراهم شده و با وجود سیستم های پیشرفته حمل و نقل و ارتباطات در کشورهای پیشرفته هر کالایی را که مورد نیاز باشد در دسترس بوده و نیاز به داشتن انبار عریض و طویل منتفی شده است و سازمانها به سوی سیستم درست به موقع (Just in time) حرکت می کند. در این سیستم وجود انبار زاید بوده و کالا و قطعات مورد نیاز زمانی که مورد نیاز است خریداری و به سیستم وارد شده و کالای ساخته شده نیز به محض تولید به بازار عرضه می شود لذا در این سیستم انبار جایگاهی نداشته و از چرخه تولید حذف شده است. ...

تعریف انبار

انبار به محلی یا فضایی گفته می شود که بر اساس یک سیستم طبقه بندی صحیح، مواد اولیه، کالای نیم ساخته، محصول ساخته شده و یا فرآورده های مختلف صنعتی بازرگانی در آن نگهداری می شود.

تعریف انبارداری

انبار داری عبارتست از دریافت مواد و اقلام ، نگهداری صحیح و تحویل به موقع آنها به مصرف کننده بار رعایت مقررات و دستورالعمل های سازمان به نحوی که با اعمال کنترل دقیق از میزان موجودی کالا در انبار و مقدار مصرف آن ، و نیز از انباشته شدن بیش از حد موجودیها جلوگیری شود. به عبارت دیگر ، انبارداری شامل سیستم های قرار گرفتن جنس در انبار و ایجاد روشها و اعمال مدیریت کنترل موثر از زمان دریافت تا لحظه تحویل است. ...

سیستم کنترل موجودی

برای کنترل کل موجودی انبار از روشهای مختلفی استفاده می شود که متداول ترین آن روش ABC است. در این روش درصد کوچکی از موجودی انبار که درصد بزرگی از کل ارزش موجودی انبار را تشکیل می دهد را در دسته A قرار می دهند در این دسته حدود 10% کل اقلام که 70% ارزش کل موجودی را دارد جای می گیرد. گروه B حدود 20 الی 30 درصد اقلام را با ارزش معادل 20% کل موجودی و در گروه C 60 الی 70 درصد کل اقلام که 10% ارزش کل موجودی را دارند قرار می گیرند. بیشترین توجه به اقلام طبقه A معطوف می شود و طبقات بعدی از اولویت کمتری برخوردارند. ...

موجودی کالا

موجودی انبار عبارتست از حجم یا تعداد واحدهای کالایی که در انبار موجود بوده و در دسترس است. وقتی که موجودی انبار برای یک کالا صفر است در این حالت می گوییم کمبود ایجاد شده است. در این حالت تقاضا برای این کالا قابل پرداخت نبوده و بعنوان کمبود در نظر گرفته می شود. اگر موجودی انبار را برای یک کالای مشخص I و سطح تقاضا را B بنامیم y سطح خالص انبار با رابطه زیر تعریف می شود. ...

y = I - B

نظام تولید به هنگام JIT (Just In Time)

نظام تولید به هنگام یک فلسفه جدید، نگرش و زیر نبای نو در تولید است که کلیه جنبه های تولید را در بر می گیرد. در این سیستم از مجموعه ای از فنون مختلف استفاده می شود و تایید می گردد که کارایی تولید به طور مستمر افزایش یابد و فرآیند عملیات تولید به طور دائم بهبود پیدا کند. عنوان به هنگام مربوط می شود به نوعی سیستم تولیدی که در آن عملیات مختلف (از قبیل اجرای امور تولیدی، حمل و نقل مواد و اجناس و...) درست در زمانی که مورد نیاز و درخواست هستند انجام می شود و نتیجه آن می شود که موجودی به حداقل می رسد یا در مواقع بیکاری منابع پولی به حداقل رسیده و تولید زیاد می شود. یعنی عملیات با سرعت و به اندازه و مقدار معین (فقط برای رفع نیاز و نه بیشتر) انجام می شود و بدین سبب ضایعات منابع به حداقل می رسد. به این نظام، نظام (موجودی صفر) یا نظام تولید بدون انبار نیز گفته می شود.

نظام تولید به هنگام را می توان چنین توصیف کرد تولید اقلام ضروری به میزان مورد نیاز و در زمان لازم. منظور اصلی این نظام کاهش هزینه تولید، به دست آوردن کیفیت بالا، تحویل به موقع کالا از طریق حذف مراحل زائد و ممانعت از اتلاف منابع است. ...