تحقیق دادرسی الکترونیکی در سیستم قضایی ایران

معرفی مقاله تحقیقی بر دادرسی الکترونیکی در سیستم قضایی ایران

چکیده:

رشد فزاینده کاربرد فناوری ارتباطات و اطلاعات در جهان قواعد حقوقی جدیدی در پی داشته است. در جهت تعامل همه جانبه افراد در استفاده از این فناوری و برقراری امنیت و اعتماد عمومی، نظام دادرسی ویژه ای در مورد آن، از حیث ضمانت اجرای قضایی داخلی و بین المللی شکل گرفته است.

قواعدی که عمومات حقوق دادرسی خاص خود را در دعاوی اداری، مدنی و کیفری دارد و ادله اثبات دعوای آن نیز در پاره ای از موارد منحصر به فرد است.

در ایران نیز به منظور به رسمیت شناختن تسهیلات جدید ارتباطی در امر تجارت و یا به عبارت بهتر در خصوص مبادلات تجاری ملی و بین المللی قانونی تحت عنوان قانون تجارت الکترونیک به تصویب رسیده است که در آن قراردادهای منعقده از طریق واسطه های الکترونیکی، اسناد و ادله الکترونیکی، امضای الکترونیک به رسمیت شناخته شده اند و برخی از جنبه های حقوقی مطرح در بستر تجارت الکترونیک مورد توجه قرار گرفته است.

کلمات کلیدی: دادرسی الکترونیکی، ادله الکترونیکی، اثبات دعوی، دادرسی مدنی، دادرسی کیفری، فناوری اطلاعات.

مفهوم دادرسی الکترونیکی

دادرسی الکترونیکی دادرسی بدون کاغذی و مبتنی بر وب است. این طرح در سال های اخیر در دستور کار مسئولان قضایی قرار گرفته است. دادرسی الکترونیکی در فصل دوم لایحه آیین دادرسی کیفری پیش بینی شده است که گرچه به تصویب مجلس رسیده اما هنوز به مرحله ابلاغ برای اجرا نرسیده است و برای اجرایی شدن در انتظار تصویب شورای نگهبان بسر می برد. تصویب و اجرای این لایحه می تواند توسعه هر چه بیشتر نظام مدیریت پرونده قضایی را سرعت بخشد که از جمله اهداف سند چشم انداز 20 ساله است. صاحب نظران قضایی بر این باورند که دادرسی الکترونیکی می تواند تا اندازه زیادی خلاء و کاستی های موجود در نظام قضایی را مرتفع کند. آنها اظهار امیدواری می کنند که با همگانی شدن این نوع نظام دادرسی گامی در جهت تحقق هر چه بیشتر عدالت قضایی شهروندان برداشته شود.

دادرسی الکترونیکی در واقع بحث مکانیزه کردن فرایند دادرسی است.

مکانیزه کردن فرایند دادرسی از برنامه های اصلی قوه قضاییه و یکی از 8 استراتژی مهمی بود که برای توسعه قضایی کشور پیشنهاد شد. در سال 1380 رییس قوه قضاییه ماموریت بررسی مشکلات و مسائل قوه را به تیمی 19 نفره متشکل از 6 کارشناس مسائل سیستمی و 12 کارشناس حقوقی سپرد که نتیجه بررسیهای یک ساله این تیم 19 نفره، 13 جلد مطالعات استراتژیک، یک جلد مطالعات تطبیقی از 20 کشور جهان و یک جلد کتاب تحلیل و بررسی وضعیت موجود و راهکارهای آینده بود.

در سال 1383 اولین سیستم نرم افزاری آیین دادرسی مدنی الکترونیکی آماده راه ندازی شد. مجتمع عدالت نخستین دادگاه مدنی الکترونیکی بود که فعالیت خود را آغاز کرد در بهمن 1384 دادسرای قم هم به عنوان نخستین دادسرای کیفری انتخاب شد. دادرسی الکترونیکی اولین طرح الکترونیکی قوه قضاییه و از مهمترین دستاوردهای قوه قضاییه به شمار می آید.

نقش فناوری اطلاعات و بستر الکترونیک در توسعه عدالت قضایی

از شعارهای قوه قضاییه در سال های اخیر عدالت قضایی است، با توجه به تحولات اخیر این سوال پیش می آید که: شهر الکترونیکی و بستر خدمات الکترونیکی چه خدمتی را می تواند در توسعه عدالت قضایی، دادرسی و محاکم دادگستری قوه قضاییه ایجاد کند؟

وقتی از فناوری اطلاعات و ارتباطات صحبت می شود، دسترسی مردم به ارایه خدمات الکترونیکی به عنوان یکی از محوری ترین بحث ها مورد توجه قرار می گیرد. فکر می کنم اگر بخواهیم در قالب یکسری سر فصل ها به این موضوع بپردازیم، اولین موضوع افزایش کیفیت دادرسی است، یعنی ما به کمک سیستم های رایانه ای بتوانیم دادرسی های خود را کیفیتر کنیم و در واقع درصد نقض آرای خود را پایین بیاوریم، شیوه ارجاعات را تخصصی تر کنیم، مبحث احضارها، ابلاغ ها، شهود و... از مواردی است که فناوری اطلاعات می تواند به ما کمک کند و به نوعی می تواند در کیفیت هم تاثیر داشته باشد. از سوی دیگر it می تواند زمان رسیدگی ها را کاهش و سرعت دهی به کارها را افزایش دهد که این هم در عدالت تاثیر مثبتی دارد و هم موجب می شود مردم در زمان کمتری به حق خود برسند.

it دستاوردهای فراوانی دارد؛ بسیاری از مراجعات مردم به دادگاه ها برای آگاهی از دادرسی هاست و اینکه این دادرسی ها در چه مرحله ای قرار دارند، ابزار it کمک می کند تا ما بتوانیم آخرین اطلاعات پیگیری پرونده ها را به اطلاع مردم برسانیم و از حضور و مراجعه پی درپی به دادگاه ها جلوگیری کنیم. فضای رمزی در اختیار ارباب رجوع، وکیل یا طرفین قرار می گیرد و در بستر اینترنت امکان ورود و ادامه پیشگیری فراهم می شود، آمار نشان می دهد که 90 تا 95 درصد مراجعات مردم به دادگاه ها برای همین موضوعات است یعنی اینکه آیا پرونده به رای ختم شده یا نه؟ کارشناسی انجام شده یا نه؟ وقت دادرسی چه زمانی است؟ و مواردی از این دست می تواند به راحتی در فضای الکترونیکی در اختیار مردم قرار گیرد. ابتدا امکان پیگیری همه پرونده ها به دلیل مسایل امنیتی در بستر اینترنت قابل پیگیری و ارایه نیست ولی بسیاری از اقلام اطلاعاتی که امروزه مردم به آن نیاز دارند، می تواند به راحتی در اختیار مردم قرار گیرد.

فهرست مطالب تحقیق

مقدمه

فصل اول مفهوم دادرسی الکترونیکی

مقدمه

دادگاه الکترونیکی چیست؟

زیرساخت های لازم برای دادرسی الکترونیکی

اجزای ساختار یک دادگاه الکترونیکی اولیه

ترغیب شهروندان

مزایای سیستم

خدمات الکترونیک قضایی، سبب کاهش اطاله دادرسی می شود

صرفه جویی در وقت و دفاتر اسناد رسمی

مبحث دوم دادگستری الکترونیک

فلسفه چرایی دادگاه الکترونیکی

دادگاه الکترونیکی ایرانی

گسترش عدالت در بستر توسعه خدمات الکترونیکی

نقش فناوری اطلاعات و بستر الکترونیک در توسعه عدالت قضایی

فصل دوم فناوری اطلاعات در نظام ادله اثبات دعوی در ایران

مقدمه

تعریف سند

تعریف اسناد الکترونیک و قراردادهای الکترونیکی

نحوه به دست آوردن ادله الکترونیکی و میزان و شرایط اعتبار این ادله ها

شرایط اعتبار ادله (اسناد) الکترونیکی

شرایط اعتبار ادله (اسناد) الکترونیکی بر اساس نظریه معادل های کارکردی

کارکردهای نوشته

انواع اقامتگاه در دادرسی های فناوری اطلاعات

ویژگی بین المللی دادرسی فناوری اطلاعات

تاثیر فناوری اطلاعات در دادرسی مدنی، کیفری و اداری

نتیجه گیری

فهرست منابع و ماخذ