پایان نامه اعتبار حقوقی قطعنامه ها و وتوهای شورای امنیت سازمان ملل متحد

چکیده

1- هدف پژوهش: با بررسی متون و منابع موجود در خصوص شورای امنیت جایگاه حقوقی این رکن مهم در منشور ملل متحد را مورد بررسی قرار داده و از این رهگذر، تصمیمات آن را که در قالب قطعنامه های نسبتاً لازم الاجرا متبلور است و همچنین نقش آن در حفظ صلح و امنیت بین المللی را مورد تحلیل و بررسی قرار خواهیم داد.

2- روش نمونه گیری افراد نمونه: در این روش از نمونه گیری افراد استفاده نشده است.

3- روش پژوهش: کتابخانه ای و تحلیل منطقی

4- ابزار اندازه گیری: چون روش مطابق با روش کتابخانه ای است نیازی به اندازه گیری نمی باشد.

5- طرح پژوهش: با عنایت به اهمیت قطعنامه های شورای امنیت در عصر حاضر و در چارچوب نظام امنیت جهانی، بررسی عملکرد این رکن سازمان ملل متحد و میزان التزام به تصمیمات شورا و پیامدهای ناشی از آن مدنظر قرار گرفته است.

6- نتیجه ی کلی: شورای امنیت سازمان ملل متحد، رکن اصلی و اجرایی سازمان ملل بوده و صلاحیت رسیدگی به کلیه اختلافات، اعم ازسیاسی یا غیرسیاسی را داشته و قطعنامه هایی که صادر می نماید با پشتوانه ی دول قدرتمند (اعضای دائم) دارای ضمانت اجرایی کافی نیز می باشد. شورای امنیت این صلاحیت را مطابق اختیاراتی که در خود منشور برای آن لحاظ شده، کسب نموده است و دولتهای عضو ملل متحد با پذیرش آن (منشور) در واقع چنین صلاحیتی را به شورا تفویض نموده اند.

جایگاه و مکانیسم فعالیت شورای امنیت

شورای امنیت دارای 15 عضو است که 5 عضو آن دائم و 10 عضو دیگر غیردائم هستند. این 5 عضو (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و آمریکا) به علت واقعیت های قدرت در سال 1945 انتخاب شدند. اعضای غیردائم توسط مجمع عمومی برای مدت 2 سال انتخاب می گردند.

در شورای امنیت تصمیمات مربوط به مسائل تشریفاتی، با اکثریت 9 رأی اتخاذ می شود. در سایر موارد، شورای امنیت با اکثریت 9 رأی نسبت به 15 رأی تصمیم می گیرد، مشروط به اینکه 5 رأی اعضای دائمی شورا در موقع تصمیم، مثبت باشد. پس هیچ تصمیمی نمی تواند بدون موافقت یکی از اعضای دائم اتخاذ شود.

از این حیث در گفتار اول پایان نامه علل و ضرورت وجودی شورای امنیت و در گفتار دوم، آیین کار شورا و نحوه رأی گیری و در گفتار سوم، تشکیلات وابسته به شورای امنیت و در گفتار چهارم، حق وتو را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

علل و ضرورت وجودی شورای امنیت

در تشکیلات جامعه ی ملل شورایی وجود داشت که وظیفه آن بررسی کلیه ی مسائل وارد در صلاحیت جامعه ی ملل بود و حالت ارکان اجرایی جامعه را داشت. اعضای شورا از دو گروه کشور بودند: اعضای دائمی یا قدرتهای بزرگ جهانی و اعضای غیردائمی. نحوه ی رأی گیری در شورا، اتفاق آراء بود و چون همین امر اتخاذ هر گونه تصمیم جدی و اساسی را غیر ممکن می کرد، خود از جمله موجبات شکست جامعه شد.

با نضج گرفتن اندیشه ی تأسیس سازمان ملل متحد در خلال جنگ جهانی دوم، فکر ایجاد شورای مقتدر برای رسیدگی به مسائل مربوط به صلح و امنیت که مبرم ترین مسائل آن عصر (و عصر حاضر) بود، تقویت شد. اعلامیه ی کنفرانس مسکو (30 اکتبر 1943) نوید تأسیس سازمان ملل متحد را داد و اعلامیه ی دمبارتن اوکس (اوت 1944) به تأسیس شورایی به نام شورای امنیت جهت حفظ صلح و امنیت بین المللی اشاره داشت.

بر اساس قطعنامه ی A/1991 هجدهمین اجلاس مجمع عمومی (1963) قرار شد 10 کرسی اعضای غیردائم شورا به ترتیب زیر تقسیم گردد و از سال1965 به مورد اجرا گذارده شود : 5 کرسی برای کشورهای آفریقایی و آسیایی ، 1 کرسی برای اروپای شرقی، 2 کرسی برای کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب، 2 کرسی برای کشورهای اروپای غربی و سایر کشورها.

ارزیابی عملکرد و تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل متحد

بدون شک علت اصلی واگذاری مسئولیت حفظ صلح و امنیت بین المللی به شورا آن بوده است که سازمان، قادر به تأمین اقدام سریع و مؤثر در این زمینه باشد. توجیه منطقی قضیه هم این است که تنها دول قوی و قدرتمند نظامی، استطاعت آن را دارند که با اعمال قدرت و زور و استفاده از نیروی نظامی، استقرار صلح را تضمین کنند و هر کشوری که بخواهد صلح و امنیت بین المللی را به خطر بیاندازد و یا تهدیدی علیه آن به عمل آورد و یا اقدام به تجاوز نماید، از این تصمیمات باز دارد. براین اساس قدرت و توان نظامی در خصوص تصمیمات لازم الاجرای شورای امنیت حرف اول را می زند و جلوگیری از تهدید صلح و نقض آن و برطرف کردن تجاوز را از طریق مقابله به مثل یعنی استفاده از زور میسر می سازد. براین اساس، در فصل اول این بخش، اقدامات مسالمت آمیز و قهری شورای امنیت را با مصادیق عینی آن مورد بررسی قرار می دهیم. در فصل دوم مشروعیت و اعتبار حقوقی تصمیمات و اقدامات الزام آور شورای امنیت را مورد مطالعه قرار خواهیم داد و در فصل سوم یعنی فصل پایانی این رساله، مکانیسم های نظارت بر تصمیمات و اقدامات شورای امنیت را بررسی خواهیم کرد.

اقدامات مسالمت آمیز و قهری شورای امنیت سازمان ملل متحد

در فصل ششم به شورای امنیت اجازه داده شده است تا توصیه هایی در مورد حل و فصل اختلافات بنماید. در ماده ی 33 به طرفین اختلاف پیشنهاد شده تا قبل از هر چیز از طریق مذاکره، میانجیگری، سازش، داوری، رسیدگی قضایی و توسل به مؤسسات یا ترتیبات منطقه ای یا سایر وسایل مسالمت آمیز بنا به انتخاب خود راه حل آن را جستجو نمایند. در ماده ی 34 بیان شده که شورای امنیت می تواند هر اختلاف یا وضعیتی را که ممکن است منجر به یک اصطکاک بین المللی گردد یا اختلافی ایجاد نماید مورد رسیدگی قرار دهد. بدین منظور که تعیین نماید آیا محتمل است ادامه ی اختلاف یا وضعیت مزبور حفظ صلح و امنیت بین المللی را به خطر بیندازد؟