پایان نامه بررسی تاثیر اشتغال زنان بر کارکردهای خانواده

در این پژوهش سعی می شود به بررسی اشتغال زنان و تاثیر آن بر ساخت خانواده پرداخته شود و البته توجه به این امر که، آیا کسی که در تمامی قرون و اعصار، با حضور مداوم خود، عنصر بقای خانواده بوده، حال با ترک خانه، بدان لطمه می زند؟ همچنین پاسخ به این سئوالات در این زمینه مهم به نظر می رسد:

با توجه به دگرگونی های بنیادی در ساخت شغلی جامعه، و نظام ارزشهای سنتی و توزیع نقشها و پایگاههای زن و مرد، اشتغال زنان بر روابط زن و شوهر، چه تاثیری داشته است، آیا در جهت ثبات خانواده بوده است و یا در جهت تضعیف آن؟

یکی از اجزای مهم در ساختار خانواده، کودکان هستند و توجه به این نکته نیز بسیار حائز اهمیت است که : تاثیر خروج بی سابقه زن و ابعاد گسترده آن، تا چه حد بر سرنوشت کودکان تاثیر نموده و این تأثیر در چه جهتی اعمال گردیده است؟

در انجام این پژوهش، سعی می شود به این سئوالات پاسخ داده شود و نتایج آن، مورد بررسی قرار گیرد.

اهمیت موضوع

اثر اشتغال زن بر خانواده از آن جهت حائز اهمیت است که نکات مثبت و منفی اشتغال زنان در خانواده را برای ما روشن می سازد و مشکلات و عوارض ناشی از این امور را آشکار می سازد در واقع باید دید که چگونه می توان مابین پذیرش مسئولیت های اجتماعی از طرف زنان و قبول مسئولیت های خانوادگی از طرف ایشان، رابطه ای قابل قبول و انسانی ایجاد کرد. بدیهی است که ایجاد شرایط مناسب در باب اشتغال زنان تنها هنگامی میسر است که ایجاد شرایط متناسب با این امر پذیرفته و تبلیغ شوند. بهر حال با اینکه در اکثر جوامع و بخصوص در جامعه ما رشد تکنولوژی و صنعت خواستار ورود زن به بازار کار است اما بدلیل عدم پذیرفتن فرهنگ، امر تحقق کامل اشتغال زنان در کلیه مشاغل امکان پذیر نشده است و فاصله حقوقی میان زن و مرد همچنان مشهود است.

آنچه در این مبحث مورد نظر ماست، از بین بردن تعصب و تبعیض هایی است که به عناوین مختلف، چه از نظر حقوقی و چه از نظر فرهنگی باعث جدایی زن و مرد و اجحاف حقوق زنان شده است. زنان در هر جامعه ای دارای نقش دو گانه ای هستند به این معنی که از یکسو به شدت مایلند نقش خود را در خانه و خانواده به نحو احسن ایفا کنند و از سوی دیگر تمایل دارند تا شخصیت خود را به حد کمال پرورش دهند و در صحنه زندگی اقتصادی و اجتماعی، نقش عمده ای داشته باشند. برای اینکه نقش دوگانه زنان بتواند در پیشرفت اقتصادی اجتماعی کشور موثر افتد لازم است تعادل منطقی میان این دو وظیفه پدیدآید. بنابراین در این بخش از بررسی سعی می شود تا تاثیرات ناشی از اشتغال زن بر خانواده مورد بررسی قرار گیرد. زیرا اشتغال زن در ایران، نقش منتهی او را در معرفی و دگرگونی های بیشماری قرار داده است و این دگرگونیها نیز به نوبه خود بر عرصه های مختلف زندگی خانوادگی، اثرات مختلفی بر جای گذاشته و روابط و وظایف خانواده و نقش زن و شوهر را در درون خانواده دچار تغییراتی کرده است.

هدف های تحقیق:

با وجود تحولات عظیمی که در جامعه ایران به وجود آمده مسلما زنان که نیمی از منابع انسانی به شمار می روند تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته و امروزه درصد زیادی از زنان به بازار اشتغال راه یافته اند. بنابراین می خواهیم بدانیم زنان که عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی-اجتماعی هستند، آیا می توانند در محیط خانواده هم به همان نسبت موثر واقع شوند، در واقع هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زن بر کارکرد خانواده می باشد و اینکه استفاده مالی زن تا چه اندازه شرایط زندگی خانوادگی و منزلت اجتماعی وی را بهبود می بخشد و همچنین رابطه زن و شوهر تا چه اندازه از کار زن تاثیر می پذیرد. برای این منظور در این تحقیق علاوه بر مباحث نظری از روش میدانی و پرسشنامه استفاده گردیده است.

عوامل پیدایش اشتغال زنان

ابعاد اشتغال زن و یا مادر از عواملی نشات می گیرد که خود در هر جامعه و با توجه به ارزشهای حاکم بر آن شبکه ای متمایز تشکیلی می دهد. بررسی هایی که در جوامع صنعتی در این مورد صورت گرفته است حکایت از تنوع عوامل و مخصوصاً پیدایی عوامل روانی و خواستی در برابر نیازهای مادی می نماید.

این عوامل در کشور فرانسه بطور کلی از این قرارند : بهبود وضع اقتصادی خانواده 95%، امکان تحصیل برای فرزندان 94/66%، علاقه 40%.

توزیع انگیزه ها در مواردی، مظهر نوعی رمانتیسم اشتغال برای زن است که گریز از خانه را تسریع می کند. بدون آنکه هدف های زن یا مادر را در خارج خانه، روشن در نظرش مجسم سازد.

بطور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کارکردن نشان داده اند. عوامل اقتصادی معمولاً مهمترین است. زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده، برای کسب نوعی آزادی فردی و استقلال و یا بعنوان ایمنی برای آینده خود یا خانواده شان کار می کنند.

عوامل دیگری نیز مؤثرند: کارکردن بجای در خانه بودن، وسیله ای برای استقلال یافتن، علاقه به کار و یا برآورد خواستهای شخصی.

تاثیر اشتغال زنان بر زندگی خانوادگی و فرزندان

جامعه شناسان، به ویژه بر تاثیری که افزایش عده زنان شوهردار و شاغل در زندگی خانوادگی گذاشته است علاقه نشان داده اند. دو موضوع عمده در مطالعات مطرح شده است. یکی آن که اشتغال زن چگونه در الگوی نگهداری از فرزندان اثر می کند. دیگر آنکه کار در خارج از خانه چه اثری بر روابط میان زن و شوهر می گذارد. اشتغال زنان بطور کلی و مادران بطور اخص موضوعی است که باید در قالب کلی تغییرات اجتماعی بررسی شود. تشخیص اینکه کدامیک از جنبه های تغییر زندگی خانوادگی به اشتغال مادران مربوط می گردد امر دشواری است. ساختار درونی خانواده یکی از عوامل مؤثر در زندگی کودکان است. ترکیب خانوار، شمار فرزندان، فاصله سنی و جنسیت فرزندان، میزان تفاهم زناشویی، امنیت عاطفی و مادی، سطح تحصیلی والدین، جملگی دارای اهمیت اند. همچنان که محیط خانواده، هنجارهای فرهنگی همسایگان، محیط مدرسه، معلمان نیر اثرگذارند.

یکی از مشکلات عمده ای که زنان برای بازگشت به کار با آن مواجه اند وابستگی عاطفی کودکان به آنهاست. زن، در اولین سال های ازدواجش، کمتر دچار مشکل می شود و فقط پس از تولد فرزندان است که اشتغال او دچار محظوراتی می گردد. با وجود فرزندان خردسال یا شمار بیشتری فرزندان، احتمال وابستگی زن به خانه بیشتر می شود و تا زمانیکه از زن این توقع وجود داشته باشد که در نگهداری از فرزندان بیشترین سهم را بپذیرد، موقعیت شغلی او محدود خواهد بود. امروزه شواهد نشان می دهد که شمار نسبتاً قابل توجهی از کودکان، همیشه یا در اغلب مواقع، به مدت یک تا دو ساعت پس از تعطیلی مدرسه، بدون نظارت و مراقبت به حال خود رها می شوند. برخی از محققان به جنبه های سودمند اشتغال زنان اشاره کرده اند. از جمله این که افزایش امکانات مالی خانواده نباید نادیده گرفته شود. دیدگاه دیگر بر استقلال کودکان تأکید دارد که بتوانند از سنین پایین مسئولیت بپذیرند. توانایی های کودکان غالباً بیش از آن است که بزرگسالان تصور می کنند. با توجه به این که مادران شاغل با جامعه به معنای وسیع آن، ارتباط بیشتری دارند، تجربیات آنها می تواند در تربیت بهتر فرزندان و نیز در پیشرفت آنها مؤثر باشد. از نظر زنان شاغل، روابط خانوادگی، عموماً، و روابط زناشویی، خصوصاً هنگامی که شوهر در امور خانه و در مراقبت از فرزندان قبول مسئولیت کند صمیمانه تر و علایق مشترک بیشتر می شود.