تحقیق تاثیر سیاست قیمت تضمینی در تولید دانه های روغنی

اصولاً توسعه یک کشور عقب مانده، ایجاب می کند که مجموعه تحولاتی در تار و پود اقتصاد آن ایجاد شود به گونه ای که مجموعه مناسبات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی میان مردم دگرگون گردد و علاوه بر رفاه اقتصادی و بازدهی تولید، دیگر جنبه های زندگی نیز ارتقا یابد. با توجه به این هدف کلی فرآیند توسعه آغاز می شود که طی آن دگرگونی های اساسی در بخش های اقتصادی صورت می گیرد و در این رهگذر هر بخش نقش خاصی را به طور معمول عهده دار می شود.

در سطح بین المللی در بین متخصصان اقتصاد کشاورزی، دانه های روغنی به ویژه انواع یکساله آن به cash crops اشتهار دارند. معنی نزدیک آن : محصولی است که همواره قابل تبدیل فوری به پول است و هیچگاه بی مشتری نمی ماند. به زبان ساده تر، محصولی دست به نقد است ولی در ایران در چند سال اخیر، دانه های روغنی به متناوب، دچار عدم استقبال صنایع تبدیلی مربوط شده و کشاورزان تولید کننده را دچار مشکلات عظیمی ساخته است، بطوریکه محصول دست به نقد به محصولی مزاحم و متاعی بی ارزش تبدیل گردیده است.

در این تحقیق عوامل موثر بر عرضه دانه های روغنی (سویا و آفتابگردان) با استفاده از اطلاعات سری زمانی دوره 1382 -1360 در قالب الگوی نرلاو بررسی شده است. توابع عرضه آفتابگردان و سویا به منظور بررسی اثر قیمت تضمینی بر عرضه این محصولات تخمین زده شدند. محاسبه کشش های مربوطه نشان داد که سیاست قیمت گذاری تضمینی در مورد آفتابگردان باعث افزایش تولید شده ولی در مورد سویا اثری نداشته است.

مطالعه تأثیر سیاست قیمت تضمینی در تولید دانه های روغنی

بخش کشاورزی در آغاز راه توسعه بیشترین سهم از کل اشتغال و غیره را بر عهده دارد، نقش عرضه کننده نیروی کار ارزان و فراوان و تأمین مواد غذایی و مواد اولیه، و در راستای این تغییرات بخش خدمات نیز رشد می یابد و پیوسته نیروی انسانی بیشتری را به خود اختصاص می دهد.

حمایت از بخش کشاورزی به دلایل مختلف از قبیل برقراری امنیت غذایی و یا ارتقای درآمد کشاورزان از مسائل مهم اقتصادی حتی در کشورهای پیشرفته صنعتی است و این امر در کشورهای در حال توسعه ای که بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی آنها نقش کلیدی داشته، حائز اهمیت بیشتری است. به همین سبب علیرغم مذاکرات و مباحث بسیاری که در مورد حذف یا کاهش میزان حمایت از تولیدات کشاورزی در نشست های سازمان تجارت جهانی صورت گرفته، همچنان پرداخت یارانه به اشکال گوناگون و با استفاده از ابزارهای حمایتی متفاوت ادامه دارد.

بطور کلی اهم سیاست های حمایتی مورد عمل در بخش کشاورزی طی سالهای گذشته به اشکال زیر بوده است:

1- توزیع نهاده های مورد نیازکشاورزان با اعطای یارانه نظیر کود، سم و ماشین آلات

2- اعطای اعتبارات و تسهیلات با نرخ بهره پایین و بازپرداخت در مدت زمان طولانی

3- توسعه بیمه محصولاتی کشاورزی و پرداخت غرامت و خسارت به کشاورزان

4- قیمت گذاری محصولات کشاورزی

تأثیر قیمت محصولات کشاورزی بر تخصیص منابع، تولید و ترکیب کشت، توزیع درآمد، ترغیب تولید کنندگان به سرمایه گذاری و تشکیل سرمایه های ثابت در بخش کشاورزی، از دیر باز مورد توجه نظریه پردازان علم اقتصاد بوده است؛ اگر چه میزان اثر بخشی سیاست های حمایت قیمتی در جهت دهی تولید کنندگان به سمت تولیدات خاص و افزایش تولید همواره مورد اختلاف نظر بوده است. اختلاف نظر در عملکرد این سیاست ها نیز از آنجا ناشی می شود که نتایج تجربی آن در کشوهای مختلف، متفاوت است.

در ایران نیز مسئولان و برنامه ریزان کشور از گذشته دور سعی داشته اند تا با مداخله در بازار برخی از محصولات راهبردی مثل گندم، جو، برنج و چغندر قند، بیشتر از طریق اجرای سیاست های حمایت قیمتی زمینه افزایش تولید این محصولات را در داخل کشور فراهم آورند.

انواع سیاستهای حمایتی در بخش کشاورزی

با توجه به ماهیت و ویژگی های اقتصادی و اجتماعی این بخش، نوع حمایت در کشورهای مختلف متفاوت است. این حمایت ها در برخی کشورها متوجه مصرف کننده، در برخی از کشورها متوجه تولیدکننده که به تبع آن مصرف کننده نیز تا حدودی از آن بهره مند می گردد و در دیگر کشورها متوجه هر دو گروه یعنی مصرف کننده و تولیدکننده می شود. بدیهی است در صورت عدم حمایت از تولیدات کشاورزی، تولیدکنندگان آن به ویژه در کشورهای در حال توسعه با مشکلات جدی رو به رو خواهند شد.

سیاستهای حمایت از مصرف کنندگان گرچه مستقیم ترین روش کمک در تامین غذا است ولی اگر دقیق برنامه ریزی نشود و گروه های برخوردار از آن (گروه های هدف) دقیقا مشخص نباشند، دارای پیامدهای منفی گسترده ای خواهد بود که دامنه آن از کاهش کیفیت، اسراف و افزایش ضایعات (در مصرف)، تا تاثیر بر متغیرهای عمده و کلان اقتصادی چون کسری بودجه، افزایش تورم و تضعیف تولید داخلی گسترش می یابد و تاثیر سوء آن بر گروه های کم درآمد جامعه که این حمایتها به خاطر آنها وضع شده است بیشتر از سایر گروههای اجتماعی خواهد بود. از سوی دیگر حمایت از تولید منجر به افزایش تولیدات داخلی و عرضه مواد غذایی می شود که این امر نه تنها پیامدهای منفی ذکر شده را ندارد، بلکه با افزایش عرضه، موجب شکوفایی و رشد اقتصادی، کاهش تورم و تقویت امنیت غذایی می شود.