پایان نامه آموزش خلاق با رویکرد تعمیق و تقویت باورهای دینی دانش آموزان

در سال های اخیر، با توجه به تلاش های بسیاری که در آموزش مفاهیم دینی در مدارس صورت گرفته و نیز فعالیت های بی وقفه ای که مربیان تربیتی برای آشنایی کودکان با مبانی دینی انجام داده اند، تنها شاهد انبوه سازی مطالب ذهنی آنان به عنوان محفوظات هستیم و این آموزه های تعالی بخش که سبک زندگی و شیوه اعتقادات آینده ی فرد را می سازد، اگر با بینش و بصیرت صحیح صورت نگیرد به مرور کمرنگ شده و یا در مواجهه فرد با زرق و برق های فرهنگ های بیگانه دچار سردرگمی و در نهایت حذف اعتقادات آنها می گردد. تغییرات برنامه های درسی در دوران ابتدایی و نگرش های جدید مسئولان آموزش و پرورش در تدوین کتب آموزشی، حاکی از آن است که گام های مؤثری در این راه برداشته شده است، اما هنوز نیاز به ارائه ی راهکارها و الگوهای آموزشی مناسب تر جهت انتقال آموزه های دینی خصوصا نماز در مدارس هستیم.

تربیت دینی صحیح در طول دوران ابتدایی می تواند به عنوان یکی از مهم ترین عوامل جلوگیری از ناهنجاری های رفتاری و رشد اندیشه های دینی و تقویت باورهای اعتقادی در فرد باشد. هنگامی که از نهادینه شدن تربیت دینی صحبت به میان می آید، منظور این است که کودکان به عنوان نسل فردا باید سیر زندگی و اهداف خود را در بستر نظام اعتقادی جامعه مشخص کنند. دکتر باهنر در این باره می نویسد: تجربیات موجود و تحقیقات انجام شده نشانگر آن است که مسأله آموزش دینی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و گاهی با تأثیرات معکوسی نیز همراه گردیده است.

در سال های اخیر در میان نسل جوان و نوجوان، نوعی تردید در همه ی باورها و خود باختگی در برابر نئومدرنیسم دیده می شود. به گونه ای که اسلامی که در کلاس های دینی بیان می شود، نمی تواند پاسخگوی دانش آموزان و مشکلات آنها باشد.

به نظر می رسد که دغدغه های فکری بسیاری از اندیشمندان اسلامی نیز همین موضوع باشد، که چگونه می توان با توجه به فرصت های استثنایی دوران تحصیل باورهای دینی و اعتقادات زیر بنایی مذهبی کودکان را در جهت تثبیت ایمان مذهبی آنها در آینده شکل داد. چون به وجود آوردن و شکل دادن یک بینش صحیح و ارتباط دادن ارزش های فرد با ارزش های دینی از طریق روش های خلاقانه می تواند در این امر مهم بسیار موثر و مفید واقع شود، بنابراین پایان نامه حاضر سعی دارد معلوم نماید که راهکارهای آموزش خلاق در آموزش مفاهیم دینی (نماز) به کودکان و نوجوانان و تعمیق باورهای دینی آنان، چیست؟

تعاریف نظری و عملیاتی تحقیق

آموزش خلاق

آموزشی که بر اساس تفکر واگرا طراحی شده و هر کودک با توجه به داشتن یک جریان متفاوت که نیازها و گرایش های ویژه ای را دارا می باشد، طراحی می گردد. البته توجه به همگرایی و یکسان دیدن برخی از خصوصیات کودکان نیز مد نظر است.

در این پژوهش منظور از آموزش خلاق عبارت است: از آموزش هایی که مبتنی بر اصول تدریس فعال توسط مربی، با توجه به اهداف یادگیری باشد. آموزش خلاق را نمی توان یک بعدی و با الگویی خاص برای افراد مختلف در نظر گرفت. لذا در این طرح با توجّه به ویژگی های فرهنگی خاص هر طبقه و نیز تفاوت های فردی مشخصی که مربیان مشاهده می کنند، می توانند فرآیندهای مختلفی را برای انتقال آموزش مورد نظر، ارائه دهند. آموزش خلاق می تواند با بازی، لذّت، ترغیب و تشویق کودک، آزادی اندیشه و مشارکت در امور مختلف همراه باشد و در مجموع می توان گفت که آموزش خلاق، به مربی خلاق که به اصول اعتقادی و روان شناسی اجتماعی آشنایی داشته و روش انتقال آموزش خود را در شرایط مختلف کلیشه ای و سنتی قرار ندهد، نیاز دارد.

تفکر خلاق

تفکر خلاق عبارتست از: فرایند درک مشکلات، مسائل، کمبود اطلاعات وعوامل جا افتاده، حدس زدن وفرضیه ساختن در مورد این کمبودها، ارزیابی و آزمودن فرضیه ها، حدس، اصلاح وارزیابی مجدد آن ها و بالاخره ارائه نتایج.

در این پژوهش منظور از تفکر خلاق: قدرت و استعداد بالفعل رسیده کودک، در تمییز و تشخیص فعل یا اعمالی که انجام می دهد، است. به عبارتی نوعی توانایی در فرد به وجود آید، که بهتر بتواند، خوب و بد را تشخیص داده و عمل مورد نظر خود را با اراده و منطق صحیح بپذیرد.

تعمیق و تقویت باورهای دینی

دکتر شریعتمداری در این خصوص می نویسد: یادگیری از طریق شرطی، یک یادگیری سطحی است و با یادگیری از طریق بصیرت و فهم که بر محور تفکر قرار دارد، قابل تلفیق نیست. پایه ی ادراک یادگیری تفکر است و فهم ادراکی هر چیز نتیجه تفکر در باره ی آن چیز است.

منظور از تعمیق باورهای دینی در این پژوهش، به وجود آوردن رفتار مورد نظر، به نحوی که جزء ارزش ها و باورهای فرد گردد و یادگیری و عمل دینی مورد نظر ؛ نه به خاطر تکرار آن، بلکه به دلیل ارتباط داشتن آن با کل وجود و هدف های زندگی او عجین گردد. به عبارتی نگرش، باور، اعتقاد و ایمان فرد بر انجام آن تکلیف مورد نظر، پایه ریزی می گردد.

بصیرت گرایی

بصیرت در حوزه ی یادگیری با آگاهی و شناخت صحیح آغاز و به گرایش عمیق و پایداری ختم می گردد. بصیرت، مقدمه ی ایمان و عمل دینی و وجه تمایز انسان مؤمن با سایرین تلقی می گردد. در این دیدگاه رویکردی مد نظر است که به جای انبوه سازی مفاهیم دینی در ذهن دانش آموز، به دنبال ایجاد شناخت و بصیرت دینی درآنان باشد.

در این پژوهش، بصیرت گرایی به معنای، شناخت و آگاهی عالمانه از مفاهیم دینی است. به نحوی که عمل مورد نظر ( نماز ) کاملاً با آگاهی و شناخت انجام گیرد.

مفاهیم دینی

در پژوهش حاضر منظور خاص، آموزش و یادگیری نماز به عنوان مهم ترین فریضه ی دینی مسلمانان است.

کودکان:

در این پژوهش منظور کودکان 7 تا 11 ساله می باشند که دوره ی تحصیلی ابتدایی، را پیش رو دارند.

مربیان تربیتی

در این پژوهش به معلمانی که مسئولیت آموزش مسائل اعتقادی دینی و نیز فعالیت های پرورشی درمدرسه را دارند، مربیان تربیتی گفته می شود.

خلاقیت

رونزولی خلاقیت را تولید محصول نو و مبتکرانه می داند که دربرهه ای از زمان برای خالق یا شخص دیگری رضایت بخش باشد. حتی اگر این ایده یا محصول را قبلاً فرد دیگری کشف کرده باشد،یا آن را مبتکرانه محسوب نکنند،باز خلاقیت وجود دارد. دکتر افروز نیز خلاقیت را امری فردی که طی آن شخص با استفاده از تفکر واگرا فکری نو تولید و ارائه می دهد.

در این پژوهش منظور محقق از خلاقیت کلیه ی راه ها و شیوه های نو و جدیدی است که مربیان را بهتر بتواند در امر آموزش مفاهیم دینی موفق کند.