مبانی نظری و پیشینه منبع کانون کنترل سلامت

مبانی نظری و پیشینه پژوهش منبع کانون کنترل سلامت (فصل دو)

در 71 صفحه ورد قابل ویرایش با فرمت docx

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت docx 

قسمتهایی از متن مبانی نظری و پیشینه

مباحث نظری کانون کنترل سلامت

منبع کنترل

مفهوم منبع کنترل که نخستین بار به وسیله راتر مطرح شد در مطالعات مربوط به انگیزیش به گونه‌ای فزاینده‌ای اهمیت نظری و عملی به دست آورده است.  نظریه یادگیری اجتماعی که مفهوم منبع کنترل از آن مایه می‌گیرد عبارت است از این که شخص در برابر یک موفقیت با انتظاراتی روبرو می‌شود که نتایج احتمالی رفتارهای ممکن او را در بر می‌گیرد.  این انتظارات مبتنی بر تجارب گذشته فرد هستند.  بنابر نظریه راتر احتمال رفتاری معین به گونه‌ای قانونمند با توجه به انتظارات فرد نسبت به نتایج آن رفتار فرق می‌کند. 

کنترل یعنی توان هدایت یا اعمال قدرت یا بازداری رفتار خود یا دیگران.  احساس کنترل داشتن احساس مطلوبی است که در بهداشت روانی فرد نقش مهمی‌بازی می‌کند حتی اگر این احساس توهمی‌بیش نباشد (کریمی، 1374).

محققان در مورد توانایی فرد در کنترل محیط از دیدگاه‌های مختلف و تحت عناوین گوناگون سخن گفته‌اند مانند رقابت، شایستگی، تفوق طلبی، درماندگی و نومیدی همه به نوعی در توصیف اینکه فرد تا چه درجه‌ای قادر است حوادث و رویدادهای مهم زندگی خود را کنترل کند به کار رفته است از دیدگاه روانشناسان واژه کنترل دارای دو معنای عمومی است:

الف) کنترل تجربی که نوعی متدولوژی علمی است و در محدوده تجربیات علمی عمل می‌کند. 

ب) کنترل به عنوان یک متغیر رفتاری یا به طور روشن تر توانایی تاثیرگذاشتن و دستکاری محیط در نظر گرفته می‌شود (پودات، 1375).

به طور کلی مقصود از کنترل درونی این است که شخص رویدادهای خاص را از رفتار یا ویژگی‌های نسبتاً پایدار خود می‌داند از سوی دیگر کنترل بیرونی این است که شخص نوعی تقویت منفی یا مثبت را که به دنبال رفتار خاصی آمده معلول رفتار خود ندانسته، بلکه آن را نتیجه تصادف و اتفاق و شانس تلقی می‌کند.  یا آن را به نفوذ افراد قدرتمند نسبت می‌دهد و با پیش کشیدن عوامل محیطی امکان پیش‌بینی آن را نفی می‌کند (آناستازی ^[1]،  1364).  به عبارت دیگر منبع کنترل درونی به این معنا است که تقویت و تنبیه‌هایی که شخص دریافت می‌کند حاصل تلاش و تدابیر شخص هستند.  منبع کنترل بیرونی به این معنا است که تقویت شخص به سبب نیروهای بیرونی ورای کنترل او می‌باشند (صبوری، مقدم، 1376).

کسی نمی‌تواند از یک شخصیت درونی که کاملاً مستقل از محیط است صحبت کند و همچنین نمی‌تواند روی رفتار به عنوان پاسخ خودکار نسبت به مجموعه‌ای عینی از محرک‌های محیطی تکیه کند.  برای فهم رفتار یک فرد ترجیحاً باید هم جنبه‌های فردی (تاریخچه و تجربیات یادگیری اش) و هم جنبه‌ی محیطی (محرک‌هایی که شخص به آنها آگاهی است و پاسخ می‌دهد) را در نظر داشت (مارنس^[2]، 2001).

اگر منبع کنترل را بر روی یک پیوستار تصور کنیم در یک طرف پیوستار منبع کنترل درونی‌ها قرار می‌گیرد که معتقدند پیش آمدهایی که با آنها مواجه می‌شوند اساساً از اعمال خودشان نشات می‌گیرد در انتهای دیگر پیوستار بیرونی‌های هستند که معتقدند بیشتر چیزهایی که برایشان اتفاق می افتد نتیجه‌ای از علل خارجی و فراسوی کنترل مستقیم آنها می‌باشد (بارون^[3]، 1997).

همچنین کنترل عبارت است از درجه یا میزان اعتقاد فرد به اینکه تقویت‌ها وابسته یا همراه با رفتار او  هستند، به این ترتیب شخصی که احساس می‌کند بر این تقویت‌ها تسلط دارد درون بین تلقی می‌شود.  حال آنکه اگر شخص پیامد رفتار را مستقل از نحوه رفتار یا پاسخ خود را وابسته به شرایط دیگری بداند برون بین نامیده می‌شود.  اصطلاح مرکز، کانون یا هسته کنترل به ادراکی گفته می‌شود که ما از علیت نتایج رفتار خود داریم (بال، 1977). ...

...

[1] - Anastazy

[2] - Marns

[3] - Baroun

...

2-1-3-12-  كنترل فردی و سلامت

كنترل فردی و سلامت، از دو راه ممكن است با هم ارتباط داشته باشند.  اول، افرادی كه احساس كنترل فردی شان قوی است، امكان دارد به میزان بیشتری توانایی حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری را داشته باشند.  دوم، به هنگام ابتلا به بیماری جدی، افراد دارای احساس كنترل فردی قوی ممكن است بهتر با بیماری كنار بیایند و در فرایند توان بخشی، نقشی سازنده تر داشته باشند.  هر دو این ارتباطات مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

محققان از چند رویكرد به منظور اندازه گیری كنترل فردی استفاده كردند، برای نمونه، بعضی از پژوهشگران مصاحبه‌ها یا پرسشنامه‌هایی تدوین كرده‌اند كه میزان استفاده فرد از هر یك از انواع كنترلهای شناختی، رفتاری، یا اطلاعاتی را اندازه گیری می‌كند.  بعضی دیگر، كانون كنترل افراد را با استفاده از مقیاس كانون كنترل درونی- بیرونی یا آزمون‌هایی كه اختصاصا كنترل بر سلامت را می سنجند، بررسی كرده‌اند.  یكی از بهترین آزمون‌های تدوین شده در این باره، مقیاس‌های چند بعدی كانون كنترل سلامتی^[1] است (والستون، والستون، و دولیس، 1978).  این آزمون شامل 18 عبارت است.  فرد، نظر خود را درباره هر یك، از میان طیف «به شدت موافق» تا «به شدت مخالف» انتخاب می‌كند.  این آزمون شامل سه مقیاس است:

1- كنترل سلامت توسط فرد^[2]: این مقیاس میزان كنترل درونی فرد را بر سلامتش اندازه گیری می‌كند، مثلا با عبارتی همچون: «عامل اصلی موثر بر سلامتم، خود من هستم».

2- كنترل سلامت توسط دیگر افراد قدرتمند^[3]: این مقیاس باور افراد را در مورد اینكه سلامت به وسیله افرادی مانند پزشكان كنترل می‌شود اندازه گیری می‌كند، مثلا با عبارتی همچون: «هر وقت احساس می‌كنم حال ندارم، باید با پزشك مشورت كنم».

3- كنترل سلامت به وسیله شانس: این مقیاس این باور را اندازه گیری می‌كند.  كه سلامت به وسیله بخت یا تقدیر كنترل می‌شود.  مثلا با عبارتی همچون: «شانس و افراد قدرتمند، میزان اعتقاد افراد با تاثیر منابع بیرونی بر سلامت را ارزیابی می‌كند. ...

...

[1]- Multidimensional Health Locus of Control Scales

[2]- Internal health locus of control

[3] - Powerful others health locus of control

...

تحقیقات پیشین

2-2-1- استرس و تاب آوری

جانسون^[1] و همکاران (2010) تاب آوری 80 بیمار جسمی‌را در راستای مقابله با استرس‌های وارده و سازگاری روان شناختی بررسی کردند که نتایج پژوهش نشان داد تاب آوری، متغیر موثری در کاهش نشانه‌های پریشانی روانی از قبیل اختلا ل استرس پس آسیبی، اضطراب و افسردگی است.  

نتایج تحقیق استیفبرگن و پیرنی^[2] (2010) در خصوص عوامل‌ روان شناختی تاب آوری مانند پذیرش، ارتباط میان فردی، خود اثر بخشی، مدیریت استرس و سلامت خود ونشانه‌های افسردگی که بر 630 فرد مبتلا به سندرم پست پولیو^[3]  انجام شد نشان داد53 درصد از افراد مورد مطالعه در تاب آوری سلامت خود، نمره خوب کسب کرده‌اند و چهار عامل تاب آوری با 30 درصد واریانس در نشانه‌های افسردگی با رشد روانی پیش‌بینی کننده‌های اصلی هستند.

نتایج پژوهش کمپبل سیلز (2006) نشان داد که مهارت‌های مقابله‌با استرس به طور معنی‌داری در پیش‌بینی تاب‌آوری در نمونه مورد پژوهش موثر بوده است. به ویژه استفاده از راهبرد‌های مقابله‌ای مسئله محور، رابطه مثبت و معنا داری با تاب‌آوری داشته است. ...

...

[1] -Johansen

[2] - Pierini&Stuifbergen

[3]- pps: وضعیتی است که مبتلایان به پولیومیلیت،  10 تا 40 سال پس از رهائی از حمله فلجی اولیه  (ناشی ازویروس وحشی پولیومیلیت) به آن مبتلا می‌شوند.  در این سندرم همه عضلاتی که در حمله اولیه دچار فلجی شده بودند درگیر می‌شوند.